«Είναι τραγικό, αλλά δεν μας εκπλήσσει». Η φράση ενός από τους εκατοντάδες Λονδρέζους που απέτισαν φόρο τιμής στους 39 νεκρούς, οι οποίοι εντοπίστηκαν στο φορτηγό-ψυγείο σε βιομηχανική περιοχή του Εσεξ, ξημερώματα Τετάρτης, είναι τόσο πλήρης και ακριβής, ώστε σχεδόν τρομάζει. Τριάντα εννέα Κινέζοι πάγωσαν ή πέθαναν από ασφυξία ενώ κυνηγούσαν το όνειρο (;) στη Δύση, με τη διαμεσολάβηση κυκλώματος σωματεμπορίας ή παράνομης μετανάστευσης – τι σημασία έχει, αλήθεια; Ανθρωποι «πακεταρισμένοι» για τουλάχιστον 10 ώρες σε θερμοκρασίες κάτω των -25 βαθμών Κελσίου.
Τα τελευταία –αρκετά πλέον– χρόνια, που εντείνεται το κύμα μετανάστευσης και μετακίνησης πληθυσμών, εκούσιας ή ακούσιας, τα ερεθίσματα είναι τόσα, που εξασθένισαν την ευαισθησία αντί να την ενδυναμώσουν. Απαντάμε ενστικτωδώς, δεν σκεφτόμαστε. Ο χρόνος που διαθέτουμε για επεξεργασία των συναισθημάτων ελαχιστοποιήθηκε, μαζί με την κατανόηση, ενώ τα επιχειρήματα συρρικνώνονται στο περίφημο «αν θέλετε τους μετανάστες, να τους πάρετε σπίτια σας». Κι εκεί, λες και τελειώνουν όλα.
Στην ελληνική επικράτεια κερδίζει έδαφος το εν λόγω «επιχείρημα». Ξημερώματα Τετάρτης, στα Βρασνά του νομού Θεσσαλονίκης, οι κάτοικοι εμπόδισαν να αποβιβαστούν από τα πούλμαν 400 μετανάστες από τη Σάμο, που επρόκειτο να φιλοξενηθούν στην περιοχή. Οι κάτοικοι εξήγησαν γιατί –πάντα εξάλλου υπάρχουν εξηγήσεις– και ο διχασμός εντάθηκε. Από τη μία, εκείνοι που αντιδρούν στη φιλοξενία, από την άλλη, εκείνοι που κατακρίνουν όσους αντιδρούν. Και στη μέση το κράτος. «Ναι μεν οι πρόσφυγες/μετανάστες, αλλά και οι κάτοικοι», είναι το ισοβαρές «αλλά», που εκστομίζουν, πολιτικοί, τοπική κοινωνία και αυτοδιοίκηση.
«Είναι τραγικό αλλά δεν μας εκπλήσσει», θα μπορούσαμε να επαναλάβουμε. Και κάπως έτσι προχωράει η απανθρωποποίηση χωρίς προστατευτικά κιγκλιδώματα. Η γκάμα είναι μεγάλη, τα γεγονότα δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους, μόνο ο χρόνος (ξημερώματα Τετάρτης) τα έφερε σε παράλληλη τροχιά. Τα μεγέθη του προσφυγικού/μεταναστευτικού, όμως, ορίζουν, παγκοσμίως, τον 21ο αιώνα, και λύσεις, με τη λογική της εξαφάνισης του προβλήματος, δεν υπάρχουν.
Ο ρόλος κυβερνήσεων και δημοσιολογούντων γίνεται όλο και πιο σύνθετος. Από τη μία, όσοι έχουν την εξουσία πρέπει να βρουν τρόπους διαχείρισης αυτού του μετακινούμενου ανθρώπινου ποταμιού, από την άλλη, πρέπει να βάλουμε επισήμως στο λεξιλόγιό μας την απανθρωποποίηση. Ονοματίζοντας, ίσως δούμε πιο καθαρά τον εαυτό μας και τους άλλους.