Διάβασα την επιστολή διαμαρτυρίας πανεπιστημιακών και συγγραφέων –ανάμεσά τους φίλοι καλοί– για την έκδοση «Τα εσώψυχα του Χριστιανόπουλου». Πρόκειται για καταγραφή συνομιλιών του ποιητή με τη Σωτηρία Σταυρακοπούλου, η οποία εκτείνεται στη διάρκεια μιας οκταετίας. Ο Χριστιανόπουλος πάσχει εδώ και χρόνια από άνοια και οι υπογράφοντες την επιστολή εγκαλούν τη συνομιλήτριά του ότι δημοσίευσε τους διαλόγους χωρίς να ελεγχθούν από τον ίδιο πριν από τη δημοσίευσή τους, όπως ο ίδιος απαιτούσε πάντα για τις συνεντεύξεις του. Θεωρούν ότι κατ’ αυτόν τον τρόπο θίγεται η υστεροφημία του, αφού ο ίδιος εμφανίζεται σαν κοινός κουτσομπόλης. Κουτσομπόλης ή «τζαναμπέτης», όπως ο ίδιος χαρακτήριζε εαυτόν. Δεν διάβασα το βιβλίο και δεν νομίζω ότι θα το διαβάσω. Κρίνοντας από τις αντιδράσεις υποθέτω ότι θα αποτελείται από μια αλυσίδα αφορισμών που εκφέρονται με την ευκολία του ανθρώπου ο οποίος έχει υιοθετήσει τον ρόλο του κριτή στον μικρόκοσμο του περιβάλλοντός του. Εκτίθεται ο Χριστιανόπουλος με την ευκολία των κρίσεών του, τη χολώδη ευστροφία του και την αθυροστομία του.
Δεν θα άξιζε ενδεχομένως τον κόπο να ασχοληθεί κανείς με την υπόθεση αν δεν ήταν χαρακτηριστική μιας κατάστασης της πνευματικής κοινότητας η οποία, εκτός άλλων πολλών, ευθύνεται για τη σημερινή της κατατονία. Ο Χριστιανόπουλος υπήρξε μια από τις εμβληματικές φυσιογνωμίες των περασμένων δεκαετιών. Οχι τόσο με την ποίησή του όσο με τη δημόσια παρουσία του. Στις συνεντεύξεις το κοινό του τον απολάμβανε να καταφέρεται κατά πάντων, πλην ορισμένων φίλων του, πετώντας επιθεωρησιακά ευφυολογήματα τα οποία αντιμετωπίζονταν ως αποστάγματα πνευματικού διαλόγου. Τον χειροκροτούσαν και τον κολάκευαν. Υποθέτω ότι στους διαλόγους με τα «Εσώψυχα» ακούγεται ο απόηχος από τα χειροκροτήματα και οι κολακείες που επιβεβαίωναν τη συμπεριφορά του. Κάτι σαν ψυχοτρόπος ουσία που απαιτεί όλο και ισχυρότερες δόσεις. Δεν ήταν ο μόνος που υποκατέστησε τον πνευματικό διάλογο με το σαρκοβόρο ευφυολόγημα στον μικρόκοσμο της ελληνικής πνευματικής ζωής. Και συμμάχους είχε, και θαυμαστές, κυρίως δε επίδοξους μιμητές. Μέσα σε όλα που μας απασχολούν, ας σκεφτούμε κάποτε πόσο βοήθησε την πνευματική μας αλαλία αυτή η στάση. Και, το κυριότερο, τι πρέπει να κάνουμε για να βγούμε από τον βάλτο της. Απ’ αυτήν την άποψη, αντιλαμβάνομαι την αντίδραση των φίλων που διαμαρτύρονται. Υποθέτω ότι στα «Εσώψυχα» θα είδαν το άσχημο πρόσωπο της πνευματικής μας ζωής και θα τρόμαξαν – δεδομένου ότι οι περισσότεροι εξ αυτών υπερασπίζονται τους αντίποδες αυτής της στάσης. Ομως, αντί να διαμαρτυρόμαστε, ήρθε ο καιρός να κοιταχτούμε στον καθρέφτη και να δούμε το πραγματικό πρόσωπο της πνευματικής μας ζωής. Ετσι μπορεί κάποια στιγμή να δούμε και το πραγματικό πρόσωπο της Ελλάδας.