Πάγωσε στον δημόσιο διάλογο, υπό την επίνευση των χαρμόσυνων ημερών, η θερμή πνευματική αντιπαράθεση για τη μετά θάνατον επιλογή διαχείρισης του σαρκίου μας: θρησκευτική ταφή ή αποτέφρωση χωρίς τα συγκλονιστικά –παιδευτικού χαρακτήρα για τους παρόντες– λόγια της εξοδίου ακολουθίας; Μα υπάρχουν προνομιούχοι νεκροί; Ναι, απαντούν με πικρία όσοι βίωσαν την εμπειρία ανακομιδής οστών χωρίς να καταφέρουν να εξασφαλίσουν την εν τάφω παράταση στους δικούς τους, βλέποντας σαν τιμωρία αγνώριστα απομεινάρια αγαπημένων να έρχονται βίαια στο φως και να οδηγούνται μεταβατικά στα «αδιάλυτα» του νεκροταφείου. Και αναφέρονται σε κεκοιμημένους που αναπαύονται σε οικογενειακούς «οίκους» (κάποιοι, ζηλευτά καλλιτεχνήματα), εκεί που κασμάς και φτυάρι δεν διαταράσσουν τον ανεξύπνητο μετά την παρέλευση τριετίας. Επένδυση σε αγορά μνήματος; Πολλοί το πράττουν, μεριμνώντας και για τους απογόνους, εκταμιεύοντας κόπους ζωής, παραβλέποντας τον επώδυνο σαρκασμό «Αντισεισμικός τάφος» του Νίκου Καρούζου. Αντίπαλο στερνό δέος, επίσης δαπανηρό, η καύση του ατόμου, η παραλαβή από τους οικείους τεφροδόχου (ευρεία κλίμακα τιμών αναλόγως ποιότητας – κομψότητας) και η ένταξή της στο οικιακό εικονοστάσι.
«Το μοιρολόγι της φώκιας», Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης: «…Η γραία έκυψεν εις την άκρην χθαμαλού, θαλασσοφαγωμένου βράχου και ήρχισε να πλύνη τα ρούχα. Δεξιά της κατήρχετο ομαλώτερος, πλαγιαστός, ο κρημνός του γηλόφου, εφ’ ου ήτο το Κοιμητήριον, και εις τα κλίτη του οποίου εκυλίοντο αενάως προς την θάλασσαν την πανδέγμονα τεμάχια σαπρών ξύλων από ξεχώματα, ήτοι ανακομιδάς ανθρωπίνων σκελετών. Λείψανα από χρυσές γόβες ή χρυσοκέντητα υποκάμισα νεαρών γυναικών, συνταφέντα μαζί των, βόστρυχοι από κόμας ξανθάς, και άλλα του θανάτου λάφυρα».
Κόκαλα γονέων, αδελφών, παιδιών σε οστεοφυλάκια, κάποια σε Α΄ θέση νεκροταφείων που δίνουν στον αδιάκριτο περαστικό εντύπωση γαλήνιας ευρυχωρίας, άλλα στη γειτονιά των πολλών, μακρά σειρά, σε χωροταξική ασφυξία κι άλλα οστά διά παντός λησμονημένων που συγκλώθονται με οστά αγνώστων στο αδηφάγο χωνευτήρι. Ειδική κατηγορία τα πιστοποιημένα οστά αγίων, ιερά αποτμήματα, αντικείμενα λατρείας. Κάρες, μερίσματα χεριών, ποδιών, σε λειψανοθήκες, στάσεις θαυμάτων για τους συρρέοντες προσκυνητές.
Mετά την απομάκρυνση από το ταμείο της ζωής, είτε σε θυμίζουν οστά είτε στάχτη ποια σημασία έχει, θυμοσοφούν ανέξοδα κάποιοι. Υβρις (;). Προσδοκώντας ανάστασιν νεκρών και ζωήν του μέλλοντος αιώνος, Καλά ενιαύσια Χριστούγεννα.