Τα μέτρα άμεσης ανακούφισης νοικοκυριών – επιχειρήσεων επιβαρύνουν τα κρατικά ταμεία με 6 δισ./μήνα, περίπου το 3% του (ΑΕΠ). Αν η επαναλειτουργία της οικονομίας αρχίσει Ιούνιο, η επιβάρυνση του προϋπολογισμού θα είναι 8%-9% του ΑΕΠ.
Υπό την αίρεση των ευρωπαϊκών αποφάσεων, αυτά τα λεφτά μπορούν να αντληθούν από το κρατικό απόθεμα των 37 δισ. ευρώ (από αυτά δεν μπορούμε να αγγίξουμε τα 16 δισ. χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του ESM…) είτε από ένα συνδυασμό αποθέματος και νέου (όπερ μάλλον δύσκολο) δανεισμού. Η χώρα θα κινηθεί στα όρια της αντοχής της, αλλά αυτό πρέπει να κάνει και, μάλιστα, γρήγορα. Ευκταίο θα ήταν, με ορίζοντα την επόμενη ημέρα, να μπορέσουμε να συγκρατήσουμε φέτος το έλλειμμα κάτω από το όριο 3%.
Προτεραιότητες πρέπει να είναι η γενναία στήριξη του ΕΣΥ, αναχαίτιση της επέλασης της ανεργίας, η με κάθε τρόπο στήριξη των θέσεων εργασίας – ίσως και μέσω ΟΑΕΔ, ή και με το γερμανικό μοντέλο που το αντιγράφει το σχέδιο της Ε.Ε. Για να αναχαιτιστεί η ανεργία και να επαναλειτουργήσει μετά την καραντίνα η οικονομία κατά το δυνατόν γρήγορα (η επανεκκίνηση δεν γίνεται με το πάτημα ενός κουμπιού…) πρέπει να στηριχτούν οι επιχειρήσεις, που επιβίωσαν της 10ετούς κρίσης και είναι βιώσιμες, να στηριχτούν, ιδιαίτερα, για να μη διακόψουν τη λειτουργία τους αυτές που συνεχίζουν να δουλεύουν (και, βεβαίως, να μην παρεμποδίζεται η λειτουργία τους – όπως γίνεται με την υπουργική απόφαση που δεν επιτρέπει, σε όσους μπορούν και θέλουν, να πληρώνουν τις επιταγές τους…). Δεν αρκούν αυτά.
Στον κόσμο, επαναξιολογούνται προτεραιότητες, επανεξετάζονται πολλά «δεδομένα», αναζητείται φρέσκια ματιά στα πράγματα και πρωτότυπη σκέψη – αν δεν δουλέψει ο καπιταλισμός διαφορετικά (Mazzucato) αλλά συνεχιστεί η διεύρυνση των ανισοτήτων και η κλιματική κρίση, ίσως ο κορωνοϊός αποδειχτεί πρόβα όσων συμβούν στις ζωές των παιδιών μας. Κι εμείς, εδώ, έχουμε χίλιους λόγους να αλλάξουμε βηματισμό. Η διάθεση χρημάτων είναι αναγκαία – έτσι κάνουν όλες οι χώρες, κόβουν φρέσκο χρήμα, αυξάνουν το χρέος, ρίχνουν χρήμα στην αγορά. Δεν αρκεί. Το ΕΣΥ, π.χ., χρειάζεται λεφτά, τώρα όλοι ομνύουν πίστη στο δημόσιο ΕΣΥ, αλλά (ας είμαστε σοβαροί…) δεν χρειάζεται μόνο λεφτά, χρειάζεται τη γενναία μεταρρύθμιση που θα του επιτρέψει να διοικηθεί σωστά, να ανασάνει, να δυναμώσει. Αυτό, είναι πολιτική.
Η οικονομία μας θα περάσει μια βαθιά νύχτα. Πληθαίνουν οι προβλέψεις ότι η ύφεση θα κινηθεί στην περιοχή του 10%. Ενα ζήτημα είναι αν η ανάκαμψη θα είναι δυναμική. Δεύτερο είναι, μέσα και μετά την κρίση, ποιο παραγωγικό μοντέλο επιθυμούμε, αν επιλέγουμε ένα με καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, με ισχυρές επιχειρηματικές μονάδες, με καινοτομία, μόρφωση, σύγχρονες τεχνολογίες – ή τα αφήνουμε στην τύχη. Η δυναμική ανάκαμψη (το περίφημο V, όχι U ούτε L…) συνδέεται με τον σχεδιασμό και τη στήριξη (με τους περιορισμένους εθνικούς πόρους) ενός νέου παραγωγικού μοντέλου. Πολιτική είναι και η άμεση παροχή χρημάτων. Κυρίως, όμως, Πολιτική είναι οι μεγάλες, οι στρατηγικές επιλογές για το αύριο της πατρίδας μας.