Καθώς εισερχόμαστε στην τελική ευθεία της προεκλογικής περιόδου για τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις βρίσκονται σε ευαίσθητη φάση.
Η Αθήνα –και όχι μόνον– είναι προβληματισμένη από την επιθετική συμπεριφορά της Αγκυρας. Ο Ταγίπ Ερντογάν προβάλλει το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» και οι δραστηριότητες που αναπτύσσει σε ένα ευρύ γεωγραφικό μέτωπο είναι ανησυχητικές.
Η αναθεωρητική πολιτική που στοχεύει στην ανατροπή διεθνών συνθηκών, ώστε να μπορέσει «επιτέλους» η Τουρκία να επεκταθεί μέχρι τα σύνορα της καρδιάς του Τούρκου προέδρου, δεν μένει στη σφαίρα της θεωρίας, αλλά γίνεται πράξη με συγκεκριμένες κινήσεις στην περιφερειακή σκακιέρα, από τη Συρία μέχρι τη Λιβύη.
Αντιμέτωπη με αυτήν την αρνητική πραγματικότητα, η Ελλάδα επιχειρεί να αξιοποιήσει τη συμμετοχή της στην Ε.Ε. –πιο πρόσφατη ένδειξη, η χθεσινή επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών της Ενωσης στον Εβρο–, επενδύει στα τριμερή σχήματα συνεργασίας με Ισραήλ και Αίγυπτο, τα οποία έχει οικοδομήσει από κοινού με την Κύπρο, και προσβλέπει στον σταθεροποιητικό ρόλο της Αμερικής, η οποία παραμένει η χώρα με τη μεγαλύτερη επιρροή στον Τούρκο πρόεδρο.
Η Αθήνα δεν μπορεί να εναποθέτει πολλές ελπίδες στον σημερινό ένοικο του Λευκού Οίκου. Για μια σειρά από λόγους, ακόμη και προσωπικούς, ο Ντόναλντ Τραμπ δεν χάνει ευκαιρία να προβάλλει τη φιλία του με τον Τούρκο ομόλογό του, ενώ δεν δείχνει να αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στο διεθνές δίκαιο.
Μεγαλύτερη κατανόηση –αν και όχι πλήρη στήριξη– βρίσκει η Ελλάδα στα υπόλοιπα κομμάτια του θεσμικού παζλ της Ουάσιγκτον. Κυρίως στο Κογκρέσο, αλλά και στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, όπως και στις δεξαμενές σκέψεις, όπου αναπτύσσεται έντονος προβληματισμός για τη συμπεριφορά του Ερντογάν.
Είναι βέβαιο ότι υπό το ίδιο πρίσμα προσεγγίζει το σκηνικό έντασης στην Αν. Μεσόγειο και ο Τζο Μπάιντεν. Ο έμπειρος πρώην αντιπρόεδρος και επί 36 χρόνια γερουσιαστής –πολλά εξ αυτών ως μέλος της επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων– είναι από τους λίγους Αμερικανούς πολιτικούς πρώτης γραμμής που γνωρίζουν τόσο καλά το παζλ της Αν. Μεσογείου, τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό.
Γι’ αυτό δεν δικαιολογείται η εκκωφαντική σιωπή του. Σε αντίθεση με τη συντριπτική πλειονότητα των Αμερικανών πολιτικών, ο Μπάιντεν γνωρίζει πρόσωπα και πράγματα. Εχει άποψη. Αρα, δεν χρειάζεται να «ενημερωθεί» ή να «πεισθεί» για το τι συμβαίνει.
Εχει επισκεφθεί επανειλημμένως την Αγκυρα, όπως και την Αθήνα και τη Λευκωσία. Εχει συναντηθεί με διαφορετικούς ηγέτες και των τριών χωρών, και φυσικά πάμπολλες φορές με τον Ερντογάν, που βρίσκεται σταθερά στην εξουσία τα τελευταία 18 χρόνια.
Δεν αναμένει κανείς από τον Δημοκρατικό υποψήφιο πρόεδρο να ταχθεί τρόπον τινά μονομερώς «υπέρ» της Ελλάδας και της Κύπρου. Υπάρχουν συμφέροντα και συσχετισμοί.
Αυτό που μπορεί να κάνει στην τρέχουσα φάση της αυξημένης έντασης στην Αν. Μεσόγειο, τα αποτελέσματα της οποίας ίσως κληθεί να διαχειρισθεί ως πρόεδρος, είναι να καταθέσει τις δικές του θέσεις για τις εξελίξεις στην περιοχή, η οποία παραμένει αυξημένου ενδιαφέροντος για την Αμερική, όχι μόνο λόγω των πηγών ενέργειας της Ελλάδας και της Κύπρου, αλλά και άλλων χωρών, όπως το Ισραήλ, η Αίγυπτος, η Συρία και η Λιβύη.
Δεν χρειάζεται να είναι «αντιτουρκική» η προσέγγισή του. Η Τουρκία είναι μια σημαντική χώρα που έχει ρόλο να παίξει. Απλά, πρέπει οι σύμμαχοι και εταίροι της –και πρωτίστως οι ΗΠΑ– να τη βοηθήσουν να αντιληφθεί ότι δεν μπορεί να διαδραματίσει τον ρόλο που της αναλογεί αγνοώντας ή παραβιάζοντας τα δικαιώματα των γειτόνων της, που δεν είναι κάποιες μικρές, ανίσχυρες –πολιτικά, οικονομικά και στρατιωτικά– χώρες.
Ο κ. Μπάιντεν προφανώς εστιάζει αυτές τις εβδομάδες στην επιλογή της γυναίκας –όπως έχει ήδη δεσμευθεί ότι θα πράξει– που θα είναι η υποψήφια αντιπρόεδρος. Είναι πάντα μια πολύ σημαντική επιλογή. Σε αυτή την περίπτωση ίσως ακόμη περισσότερο, λόγω της ηλικίας του Δημοκρατικού υποψηφίου.
Ωστόσο, με τις εκλογές να απέχουν μόλις τέσσερις μήνες και τον Τζο Μπάιντεν να προηγείται στις δημοσκοπήσεις με διαφορά, είναι ώρα ο ίδιος και το επιτελείο του εξωτερικής πολιτικής να χαράξουν μια συνολική στρατηγική για την περιοχή της Αν. Μεσογείου, με σαφή μηνύματα προς την Τουρκία, και να τη δημοσιοποιήσουν.