Είναι περίεργο φρούτο η φιλελεύθερη δημοκρατία. Ωριμάζει δύσκολα, χαλάει εύκολα. Ο πρώτος και βασικότερος λόγος είναι η δυσκολία κατανόησης των ωφελειών της. Η υπεράσπισή της γίνεται συνήθως με συναισθηματικούς όρους ή ακόμη και συντηρητικούς: «κάποιοι έχυσαν το αίμα τους για τη δημοκρατία και γι’ αυτό εμείς την υπερασπιζόμαστε».
Δύσκολα μπορεί να χωνέψει κάποιος γιατί πρέπει να θεσπιστεί ο πολιτικός γάμος των ομοφυλοφίλων· «Σιγά! Τι τους πειράζει να μένουν έτσι;». Ομως στην ουσία αποστρέφονται το βασικό θεμέλιο της ισοπολιτείας, ότι δεν πρέπει να υπάρχουν πολίτες δύο κατηγοριών· παλιότερα με βάση το χρώμα, πιο πρόσφατα με βάση την εθνοτική καταγωγή ή τη γλώσσα, και τώρα με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό τους. Η υπεράσπιση των δικαιωμάτων των μειονοτήτων γίνεται πάλι με συναισθηματικούς όρους. «Ανθρωποι είναι κι αυτοί», συνεπώς ας τους… ελεήσουμε με πλήρη δικαιώματα. Ομως, η ελεημοσύνη δεν είναι συνεπής κοινωνική πολιτική και η ψυχοπονιάρικη στάση στα δικαιώματα δεν είναι στέρεη. Μπορεί να αντιστραφεί σε περιόδους έκτακτων συνθηκών.
Η φιλελεύθερη δημοκρατία νίκησε δύο ολοκληρωτισμούς και κυριάρχησε στον κόσμο όχι γιατί είναι αγαθή και χριστιανική, αλλά διότι, παρά τα αντιθέτου λεγόμενα, είναι αποτελεσματική. Εχει δευτερογενή μεν, απτά δε, οικονομικά αποτελέσματα. Η υπεροχή της βασίζεται στη συμπερίληψη κατά την οικονομική διαδικασία όλων των ανθρώπων, ανεξαρτήτως καταγωγής, θρησκείας, φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού. Δεν τους συμπεριλαμβάνει ως απλούς καταναλωτές, αλλά και ως παραγωγούς. Ας σκεφθούμε μόνο πόσα έχασαν η Βρετανία και η ανθρωπότητα, από το γεγονός ότι ο μεγάλος μαθηματικός Αλαν Τούρινγκ οδηγήθηκε στην αυτοκτονία επειδή αποκαλύφθηκε η ομοφυλοφιλία του, δικάστηκε με την κατηγορία της «σεξουαλικής διαστροφής» και καταδικάστηκε να «θεραπευθεί» κάνοντας ενέσεις οιστρογόνων. Αυτή η συμπερίληψη εμπλουτίζει την κοινωνία με τρόπους που η πλειοψηφία δεν μπορεί να φανταστεί. Οι ιδιαίτερες ευαισθησίες, οι «άλλοι» τρόποι σκέψης των μειονοτικών ανοίγουν νέους δρόμους, φτιάχνουν νέες ευκαιρίες, δημιουργούν καινούργιο πλούτο.
Ο δεύτερος λόγος που η φιλελεύθερη δημοκρατία ωριμάζει δύσκολα και χαλάει εύκολα είναι πως όσο ωριμάζει, τόσο περισσότερο περίπλοκη γίνεται. Αυτό είναι λογική συνέπεια της ανάγκης συμπερίληψης όλων με τις ιδιαιτερότητές τους. Υπάρχει ο βασικός πυρήνας των δικαιωμάτων του ατόμου –τα οποία ούτε το κράτος ούτε ιδιώτης μπορεί να προσβάλει– και από εκεί και πέρα η νομοθεσία, το σύστημα πρέπει να προσαρμόζεται για να σέβεται αυτές τις ιδιαιτερότητες. Είναι το τίμημα της συμπερίληψης όλων των ανθρώπων στους ίδιους κανόνες, όταν οι προηγούμενες κοινωνικές συνθήκες υπαγόρευαν την αναγκαστική προσαρμογή των ατόμων στη νόρμα της πλειονότητας.