Μοιάζει άκαιρο και ουτοπικό να ασχολείται κανείς με αλλαγή πλεύσης εν μέσω οικονομικής/τουριστικής κρίσης, όταν 49,3% των πολιτών απαντούν σε δημοσκόπηση (της MRB) ότι θεωρούν την ανεργία το πρώτο από τα πέντε σημαντικότερα προβλήματα της χώρας. Πώς μπορεί να δει κανείς τη θετική πλευρά στην εκτίμηση ότι οι απώλειες εισπράξεων του τουριστικού κλάδου το 2020 θα φθάσουν τα 10 δισ. ευρώ; Ο τουρισμός άρδευε την απασχόληση, έδινε ώθηση σε νέους επιχειρηματίες. Η πανδημία ανέτρεψε τα δεδομένα του ελληνικού καλοκαιριού, πολλά ξενοδοχεία δεν άνοιξαν, η κίνηση είναι από ανύπαρκτη έως υποτονική.
Απέναντι σε αυτή τη μη αναστρέψιμη για φέτος πραγματικότητα, όχι μόνο στη χώρα μας αλλά σε όλους τους δημοφιλείς ευρωπαϊκούς προορισμούς, οι κάτοικοι της Βενετίας αντιτάσσουν έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης: «H πανδημία είναι μια θαυμάσια ευκαιρία για να επανεξετάσουμε τον τουρισμό». Στη Βενετία (διαβάζουμε στη χθεσινή «Κ» από αναδημοσίευση άρθρου των New York Times), οι κάτοικοι και η πολιτική ηγεσία της περιφέρειας ελπίζουν ότι «η πόλη είναι δυνατόν να αναπτύξει μια οικονομία που δεν θα εστιάζεται αποκλειστικά στον τουρισμό, αλλά θα καταφέρει να προσελκύσει ξένους επενδυτές, ενισχύοντας τα δύο τοπικά πανεπιστήμια και μετατρέποντας τα εγκαταλελειμμένα κτίρια σε κέντρα περιβαλλοντικών ερευνών».
Η Βενετία των 10,2 εκατομμυρίων επισκεπτών αναζητάει διεξόδους πριν επιστρέψει, ενδεχομένως σε μία διετία, η λαίλαπα του υπερτουρισμού.
Υπάρχει, άραγε, σχετικός προβληματισμός για τη Σαντορίνη ή τη Μύκονο; Για την Κρήτη ή τη Ρόδο; Πώς θα αντιστραφεί η «μονοκαλλιέργεια», πώς θα αξιοποιηθούν η τεχνογνωσία και οι εγκαταστάσεις για να δημιουργηθεί κάτι διαφορετικό; Η πανδημία σήμερα, κάποιος άλλος αστάθμητος παράγοντας αύριο, καθιστά την τουριστική υπερμεγέθυνση εξαιρετικά ευάλωτη. Τη στιγμή, μάλιστα, που άλλες παραγωγικές δραστηριότητες έχουν καθηλωθεί.
Η συζήτηση αυτή ούτε καινούργια είναι ούτε πρωτότυπη. Εδώ και χρόνια επανέρχεται, αλλά χρειάστηκε η βίαιη αλλαγή εξαιτίας του κορωνοϊού για να ξεβολευτούν οι Βενετσιάνοι, για παράδειγμα, αναζητώντας άλλους τρόπους «για να προσελκύσουν ξένους επενδυτές».
Η Ελλάδα έχει κοιτάσματα αναξιοποίητα. Δεν έχει μόνο φυσικές ομορφιές, αλλά και άφθονο ήλιο και ανέμους. Πολιτισμός δεν είναι μόνον ό,τι περιλαμβάνουν οι οδηγοί. Υπάρχει μια χώρα επισκιασμένη. Παραγκωνισμένη, όχι αδύναμη.