Ο ζωτικός χώρος της Ελλάδος (Ανατολική Μεσόγειος, ΝΑ Ευρώπη, Μέση Ανατολή και Β. Αφρική) χαρακτηρίζεται από τις ιδιαίτερα ασταθείς γεωπολιτικές παραμέτρους που διαχρονικά συνιστούν ένα εν δυνάμει εκρηκτικό πεδίο ανταγωνισμού και αντιπαραθέσεων. Σε αυτό το πεδίο, η γεωγραφική ιδιομορφία και ιδιαιτερότητα της Ελλάδος (γεωγραφικός κόμβος, εκτεταμένος θαλάσσιος χώρος με 20.818 χλμ. ακτογραμμής, 29.372 νήσους και νησίδες, γραμμές θαλασσίων επικοινωνιών, οδικοί και σιδηροδρομικοί άξονες προς την Ευρώπη, ενεργειακές οδοί κ.λπ.) προσδιορίζει τη γεωστρατηγική αξία της. Η θαλάσσια υπόστασή της την καθιστά μία καθαρά ναυτική χώρα με συνέπεια την ανάλογη επίδραση στη διαμόρφωση της εθνικής της πολιτικής και των επακόλουθων στρατηγικών και επιμέρους πολιτικών (στρατιωτική στρατηγική, ναυτική πολιτική, ναυτική στρατηγική, ναυπηγική στρατηγική κ.ά.).
Κοινό τόπο στους ορισμούς της στρατηγικής αποτελούν η ανάπτυξη και η χρησιμοποίηση των πολιτικών, οικονομικών, ψυχολογικών και στρατιωτικών δυνάμεων του έθνους στην ειρήνη, κρίση και πόλεμο για την υποστήριξη και προώθηση της εθνικής πολιτικής. Ως εκ τούτου, ο σκοπός της στρατηγικής είναι η επίτευξη των επιδιώξεων [αντικειμενικών σκοπών (ΑΝΣΚ)], που τίθενται από την πολιτική, μέσω της μέγιστης αξιοποίησης των διαθεσίμων μέσων και πόρων. Κομβικό σημείο αποτελεί ο στρατηγικός σχεδιασμός προκειμένου να οριοθετηθεί το εύρος των στόχων και να καθορισθούν τα κριτήρια επιλογής των επιδιώξεων, η ανάλυσή τους καθώς και η αντιστοίχησή τους με τα διατιθέμενα μέσα για τον προσδιορισμό ενδεχόμενου βαθμού επικινδυνότητας κατά την εφαρμογή. Οι επιδιώξεις δυνατόν να είναι επιθετικές (πρόσκτηση εδαφών, επιβολή όρων, εξαναγκαστική διαπραγμάτευση κ.ά.), αμυντικές (προστασία περιοχών ή θεμελιωδών εθνικών συμφερόντων) ή αποσκοπούσες στην διατήρηση της καθεστηκυίας κατάστασης.
Οιαδήποτε προσέγγιση για την επίτευξη των επιδιώξεων πρέπει να διέπεται από τον κοινό κανόνα ότι: δεν ενδιαφέρει η ακολουθητέα μέθοδος επίτευξης των επιδιώξεων αλλά το προς επίτευξη αποτέλεσμα ώστε να διαμορφωθεί η επιθυμητή τελική κατάσταση (end state). Η τελική κατάσταση πρέπει να αποσκοπεί στον εξαναγκασμό του αντιπάλου να δεχθεί τους επιβαλλόμενους όρους αντιλαμβανόμενος ότι πλέον είναι ασύμφορο να αρχίσει ή να συνεχίσει την αντιπαράθεση/εχθροπραξίες/αγώνα/πόλεμο. Κάθε αποτέλεσμα των επιδιώξεων δεν πρέπει να αποδίδεται ούτε στα μέσα ούτε στην τύχη, αλλά μόνον στην ορθή ή εσφαλμένη εξαρχής σύλληψη του προβλήματος στον νου του υπεύθυνου ηγέτη και την πολιτική του βούληση.
Η Ελλάδα λειτουργεί ως σταθεροποιητικός παράγων στην περιοχή και ασκεί την εξωτερική της πολιτική με αυτοπεποίθηση, σύνεση και αποφασιστικότητα. Η διπλωματία καθίσταται το κυρίαρχο μέσο άσκησης της εθνικής πολιτικής αναφορικά με τις διακρατικές σχέσεις. Παρά το γεγονός ότι οι σχέσεις «καλής γειτονίας» αποτελούν βασικό στόχο της εξωτερικής μας πολιτικής, αυτές επηρεάζονται από την αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας, τη συνεχιζόμενη κατοχή της Κύπρου και τις παράνομες και ανυπόστατες διεκδικήσεις της κατά των θεμελιωδών εθνικών συμφερόντων μας.
Αναντίρρητα, η αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης εξακολουθεί να αποτελεί τη βασική προτεραιότητα για την ασφάλεια της χώρας μας και την προάσπιση των εθνικών μας συμφερόντων. Η συνεκτικότητα των στρατηγικών μας επιλογών, εκφραζομένων μέσα από διαφορετικούς πυλώνες και ιδιαίτερες πρωτοβουλίες σε εθνικό ή διεθνές πλαίσιο, είναι συνακόλουθη των εθνικών επιδιώξεων προς υποστήριξη των θεμελιωδών εθνικών συμφερόντων μας. Αυτά τα συμφέροντα συνιστούν τις αδιαπραγμάτευτες βουλήσεις και ανάγκες της πατρίδος μας και καθορίζονται πάντα υπό το πρίσμα της εθνικής μας επιβίωσης, κυριαρχίας και αξιοπρέπειας, καθώς και της ασφάλειας και της ευημερίας του λαού μας. Στην εξασφάλισή τους ο ρόλος των Ενόπλων Δυνάμεων είναι κυρίαρχος και αποφασιστικός. Στις σύγχρονες προκλήσεις κινδύνων και απειλών κατά της εθνικής ασφάλειας, το ισχύον διεθνώς δόγμα είναι ότι η ισχυρή και αποφασιστική εξαρχής εμπλοκή πρέπει να δίδει το επιθυμητό αποτέλεσμα και να επιφέρει ταχύτερα την «επιθυμητή τελική κατάσταση» στη βάση της ισχυρότερης συγκρότησης, άμεσης αντίδρασης και αποφασιστικής εμπλοκής με ξεκάθαρο επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Οι ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις δια-θέτουν ευρύ φάσμα δυνατοτήτων για αντιμετώπιση όχι μόνον των πλέον πιθανών επιχειρήσεων, αλλά και του «απίθανου» και «απροσδόκητου». Οι Ενοπλες Δυνάμεις καθίστανται ο βασικός συντελεστής για τη μεγιστοποίηση της αποτρεπτικής ικανότητας της χώρας μας. Η πολιτική βούληση και η αποφασιστικότητα της πολιτικής ηγεσίας πρέπει να καταδεικνύουν και να πείθουν τον πιθανό αντίπαλο ότι σε περίπτωση επιθετικής ενέργειάς του ή αμφισβήτησης θεμελιώδους εθνικού συμφέροντος, οι απώλειες που θα υποστεί, λόγω δριμύτητας ανταπόδοσης και αντιποίνων, όχι μόνον στην περιοχή επιχειρήσεων αλλά σε όλη την περιοχή υποστηρικτικών δομών, θα είναι σαφώς μεγαλύτερες από τα προσδοκώμενα οφέλη του. Ο συντελεστής επιχειρησιακής αξίας και ικανότητος των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων καθυπερτερεί έναντι άλλων στην περιοχή του επιχειρησιακού μας ενδιαφέροντος.
* Ο κ. Παναγιώτης Χηνοφώτης είναι ναύαρχος (ε.α.) Π.Ν., επίτιμος αρχηγός ΓΕΕΘΑ και πρ. υφυπουργός Εσωτερικών.