Ο γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους το είπε χωρίς περιστροφές πριν από λίγες μέρες: «Δεν υπάρχει μαγική λύση στο πρόβλημα της πανδημίας και ενδεχομένως να μην υπάρξει ποτέ».
Δεν ακούγεται ευχάριστα μια τέτοια πρόβλεψη. Ολοι έχουμε ανάγκη από μια κουβέντα καθησυχαστική, από τη διαβεβαίωση πως θα πάνε καλά τα πράγματα. Ολοι περιμένουμε να δούμε φως στο βάθος του τούνελ. Υπάρχει όμως; Και τι σημαίνει καλή έκβαση των πραγμάτων με την COVID-19 υπό τις παρούσες συνθήκες;
Κατ’ αρχάς σε ό,τι αφορά το πολυαναμενόμενο εμβόλιο: Ηδη από τον περασμένο Μάρτιο ήμασταν αρκετοί όσοι τονίζαμε ότι η εμπειρία από τον MERS και τον SARS, καθώς και η γνώση της δομής και της συμπεριφοράς των κορωνοϊών δεν μας επιτρέπουν να είμαστε ιδιαίτερα αισιόδοξοι – τόσο για την αποτελεσματικότητα ενός εμβολίου, ιδιαίτερα σε άτομα ηλικιωμένα και σε όσους ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες, όσο και για την ταχύτητα της μαζικής παραγωγής του. Σήμερα, δυστυχώς, και παρά την αδιαμφισβήτητη πρόοδο που έχει συντελεστεί από διάφορες ερευνητικές ομάδες (όπως της Οξφόρδης, της Moderna ή της Ρωσίας) οι ενδοιασμοί παραμένουν.
Κι αυτό γιατί νεότερες μελέτες έρχονται να επιβεβαιώσουν ότι τα επίπεδα των αντισωμάτων σε όσους εκτέθηκαν στον ιό πέφτουν γρήγορα σε πολλές περιπτώσεις και ότι ο ιός, με την ικανότητά του να μεταλλάσσεται και να ανασυνδυάζεται, μπορεί ήδη να διαφεύγει από τα σημαντικότερα, ίσως, μόρια ανοσίας για τη συγκεκριμένη λοίμωξη, τα εξουδετερωτικά αντισώματα. Πόσο μάλλον υπό την πίεση ενός εμβολίου…
Την ίδια ώρα η Generation Z, οι νέοι μας, δεν δείχνουν να συνειδητοποιούν την ευθύνη τους. Στη Φλόριντα, μέσα σε λίγες εβδομάδες, ο μέσος όρος ηλικίας των φορέων έχει μετατοπιστεί από τα 65 χρόνια στα 35. Ανησυχητικά στοιχεία καταγράφονται και σε άλλες αμερικανικές πολιτείες. Αυτό είναι το αποτέλεσμα των εκτεταμένων Covid-parties που ακόμη πραγματοποιούνται στις ΗΠΑ. Και στη χώρα μας όμως συμβαίνει κάτι αντίστοιχο: τα δημογραφικά χαρακτηριστικά της νόσου αλλάζουν. Οι μεγαλύτεροι ανησυχούν και προφυλάσσονται επαρκώς, ενώ οι νεότεροι αψηφούν τα μέτρα προφύλαξης και εισέρχονται στην επικίνδυνη ζώνη. Η κατάσταση θυμίζει εν πολλοίς το 2009: στα τέλη εκείνου του καλοκαιριού χιλιάδες Ελληνες επέστρεφαν από τις «ανέμελες» διακοπές τους με συμπτώματα της νεοεμφανιζόμενης τότε πανδημικής γρίπης Η1Ν1.
Ας μην περιμένουμε, λοιπόν, το εμβόλιο. Ας προσπαθήσουμε να πείσουμε τους νέους ανθρώπους και να τους εμπνεύσουμε με τα σωστά πρότυπα, ώστε να μην αντιμετωπίζουν τα μέτρα προστασίας από τον κορωνοϊό με μια κακώς εννοούμενη επαναστατικότητα. Στο χέρι τους είναι να προστατεύσουν όχι μόνο τους εαυτούς τους αλλά και τους γονείς και τους παππούδες τους.
Γενικότερα, η μοναδική προοπτική ώστε να νιώσουμε, επιτέλους, ασφάλεια απέναντι στην πανδημία εξαρτάται από τη συμπεριφορά μας και όχι από τη θέσπιση υποχρεώσεων και προστίμων από πλευράς κράτους. Το φθινόπωρο θα είναι δύσκολο.
* Ο κ. Αθανάσιος Τσακρής είναι καθηγητής Μικροβιολογίας, διευθυντής Εργαστηρίου Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής, αντιπρύτανης του ΕΚΠΑ.