Αρχισαν τα όργανα… θα μπορούσε να πει κάποιος, σχολιάζοντας τις
ιστορίες που ακούγονται σχετικά με τριβές που έχουν δημιουργηθεί
γύρω από τη νομή της εξουσίας στα πανεπιστήμια. Οι δύο βασικές
τομές που έκανε ο νέος νόμος-πλαίσιο 4009/2011 ήταν το άνοιγμα της
διοίκησης των ιδρυμάτων σε εξωπανεπιστημιακούς, και σε επίπεδο
χάραξης στρατηγικής του ΑΕΙ και σε επίπεδο εποπτείας-λογοδοσίας,
και η μείωση της φοιτητικής συμμετοχής στα όργανα διοίκησης. Ετσι
θεσμοθετήθηκε το 15μελές Συμβούλιο Ιδρύματος, δίπλα στον πρύτανη
και τη Σύγκλητο.
Στα Συμβούλια των πανεπιστημίων και των ΤΕΙ μετέχουν, κατά
πλειοψηφία, διδάσκοντες στο ίδρυμα και εξωπανεπιστημιακοί. Βάσει
του νόμου, οι διδάσκοντες εξέλεξαν τους εξωπανεπιστημιακούς, εκ των
οποίων εκλέγεται και ο πρόεδρος του Συμβουλίου. Ετσι, είδαμε
περίπου 100 Ελληνες πανεπιστημιακούς από σπουδαία ΑΕΙ ξένων χωρών
-από ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Δανία έως Αίγυπτο και
Σαουδική Αραβία- να επιλέγονται στα Συμβούλια, ενώ σε κάποιες
περιπτώσεις επελέγησαν και άνθρωποι του επιχειρηματικού κόσμου –
περίπου 20 σε όλα τα ιδρύματα.
Οι διαγκωνισμοί μεταξύ των τριών, πλέον, πόλων εξουσίας στα ΑΕΙ
είναι αναμενόμενοι, και κυρίως κατά το πρώτο διάστημα, μετά την
ανάληψη εξουσιών από τα Συμβούλια. Ετσι, αυτή τη στιγμή στα
πανεπιστήμια επικρατεί ένα είδος διοικητικού «χάους», καθώς τα
ιδρύματα διανύουν τη μεταβατική περίοδο χάριτος, η οποία δίνεται σε
κάθε νέα εξουσία. Πόσω μάλλον όταν πρόκειται για το πέρασμα από ένα
σύστημα εξουσίας, το οποίο είχε εδραιωθεί εδώ και 31 χρόνια στα
πανεπιστήμια.
Ομως, το αληθινά ανησυχητικό, για ορισμένους τουλάχιστον, δεν είναι
τόσο οι κόντρες μεταξύ πρυτάνεων, συγκλητικών και Συμβουλίων. Αυτό
που ξαφνιάζει είναι οι κόντρες (μικρές έως τώρα) εντός των
νεοσύστατων Συμβουλίων, ανάμεσα στους πανεπιστημιακούς και τους
εξωπανεπιστημιακούς. Σε εμβληματικό ίδρυμα υπήρξαν κόντρες ανάμεσα
στον εξωπανεπιστημιακό πρόεδρο του Συμβουλίου και
πανεπιστημιακούς-μέλη του Συμβουλίου.
Συγκεκριμένα, πανεπιστημιακοί με ισχύ (και λόγω επιστημονικού
αντικειμένου) παρουσιάζονται να θέλουν να γίνουν βεζίρηδες στη θέση
του βεζίρη. Δεν το κάνουν τόσο από μωροφιλοδοξία όσο από… έξη.
Συνηθισμένοι να συνδιαλέγονται παρασκηνιακά με τα διάφορα κέντρα
εξουσίας, και να περνούν τις θέσεις τους, έχουν συνηθίσει να
θεωρούν εαυτούς πρώτους τη τάξη. Το έχουν στο DNA τους, όπως θα
έλεγε και ένας γιατρός.
Αθώες κόντρες που θα τις αμβλύνει η απόσταση, εάν αναλογιστούμε ότι
υποχρέωση των εξωτερικών μελών είναι να παρευρίσκονται στην έδρα
του ΑΕΙ δύο φορές ετησίως και του προέδρου του Σ.Ι. πέντε φορές;
Ισως. Ας μην περιοριστούμε, όμως, στην αθώα ερμηνεία του θέματος
και ας κρατήσουμε επιφυλάξεις. Αλλωστε, καλό είναι ορισμένα
ζητήματα να ξεκαθαρίζουν νωρίς γιατί μετά παγιώνονται λάθος
νοοτροπίες (π.χ. αθέμιτοι ανταγωνισμοί, έλλειψη διάθεσης
συνεργασίας), τις οποίες μάλιστα ακριβώς το Συμβούλιο θεσμοθετήθηκε
για να ανατρέψει …