Ενας από τους βασικούς λόγους που ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επέμενε
για την ένταξη στην ΕΟΚ ήταν η ανάγκη να μπει η χώρα κάτω από μια
«ομπρέλα». Δεν ήταν μόνο το γεγονός πως η ένταξη εξασφάλιζε τους
δημοκρατικούς θεσμούς. Η Ελλάδα αγκυροβόλησε στο ευρωπαϊκό – δυτικό
στρατόπεδο, κάτι που είχε ανάγκη μετά την τουρκική εισβολή στην
Κύπρο. Από τότε μέχρι σήμερα δεν χρειάσθηκε ποτέ η συνδρομή της
Ε.Ε. ή των ισχυρών της μελών για να αντιμετωπίσει η Ελλάδα κάποια
κρίση με την Τουρκία. Τόσο στην κρίση του 1987 όσο και στην κρίση
των Ιμίων, καταλυτικός ήταν μόνον ο ρόλος των ΗΠΑ και δευτερευόντως
του ΝΑΤΟ. Παρ’ όλα αυτά η συμμετοχή μας στην Ε.Ε. και κατόπιν στην
Ευρωζώνη είχε ανεβάσει σημαντικά το «κασέ» της χώρας. Αλλιώς μιλάει
ένα κράτος που περιμένει να ενταχθεί στην Ε.Ε. και αλλιώς ένα
κράτος που ανήκει στον σκληρό της πυρήνα…
Ο μέσος Ελληνας πολίτης το καταλαβαίνει αυτό απολύτως. Ενας από
τους βασικούς, θεμελιώδεις ίσως, λόγους που η κοινή γνώμη δεν
στράφηκε κατά του ευρώ ήταν ο φόβος της απομόνωσης, της πλήρους
γεωπολιτικής ορφάνιας σε περίπτωση επιστροφής στη δραχμή. Ο Ελληνας
νιώθει ακόμη και μετά την κρίση πως η ταύτιση με την Ευρώπη
σταθεροποιεί τη χώρα, αλλά και την καθιστά ισχυρότερη στο
γεωπολιτικό πεδίο.
Τα δεδομένα αλλάζουν όμως. Η Ουάσιγκτον αποσύρεται σιγά σιγά αλλά
σταθερά από την περιοχή μας. Το ΝΑΤΟ ουσιαστικά δεν υπάρχει. Το
ερώτημα, λοιπόν, είναι: τι θα συμβεί αν υπάρξει μια σοβαρή κρίση με
την Τουρκία στο Αιγαίο ή στην Κύπρο; Μέχρι τώρα έχουμε διάφορες
θεωρητικές διακηρύξεις με τη μορφή δηλώσεων των ηγετών της Ε.Ε.,
του προέδρου Ολάντ κ.ά. Ο πρωθυπουργός προφανώς έχει ζυγίσει την
αξία τους και δεν θα προχωρήσει σε καμία κίνηση ως προς την ΑΟΖ
χωρίς να είναι σίγουρος για το τι στάση θα κρατήσουν οι Ευρωπαίοι
σε περίπτωση εμπλοκής. Λένε κάποιοι «μα η κ. Μέρκελ δεν συμπαθεί
την Τουρκία, οπότε σίγουρα θα βοηθήσει την Ελλάδα», ενώ κάποιοι
άλλοι θεωρούν στέρεη και βέβαιη την ελληνογαλλική συμμαχία σε μια
τέτοια οριακή στιγμή. Μακάρι να έχουν δίκιο, μόνο που στην παλάντζα
θα μπουν πέραν της συμπάθειας και τα συμφέροντα, όπως π.χ. το πώς
θα επηρεασθούν οι πωλήσεις της Airbus στην Τουρκία.
Η Ελλάδα δεν βρίσκεται στο καλύτερο σημείο της από πλευράς ισχύος.
Τίποτα δεν δείχνει μέχρι στιγμής πως η Τουρκία θέλει να
εκμεταλλευθεί πρακτικά και βίαια τα σημερινά δεδομένα. Αν όμως
συμβεί κάτι τέτοιο, η στάση της Ε.Ε., και ιδιαίτερα της Γερμανίας
και της Γαλλίας, θα επιδράσει καταλυτικά στο πώς σκέπτεται ο
Ελληνας πολίτης. Αν, δηλαδή, διαπιστώσει πως η ευρωπαϊκή ομπρέλα
ασφαλείας ήταν μια ψευδαίσθηση, θα νιώσει βαθιά προδομένος, έστω
και αν δεν υπάρχουν άλλα εμφανή γεωπολιτικά καταφύγια αυτήν την
ιστορική περίοδο. Και θα είναι απολύτως λογικό μιας και μόνο σε ένα
τέτοιο ακραίο σενάριο θα δοκιμασθεί η πολυπόθητη «ευρωπαϊκή
αλληλεγγύη».