Καταλαβαίνω ότι, κατά κάποιο τρόπο, κυριακάτικα σας βουτάω από τον
λαιμό -που λένε-, αλλά, σας ζητώ τη χάρη, εφόσον έχετε τη διάθεση
να διαβάσετε τη σημερινή στήλη, να σκεφθείτε σοβαρά το εξής
ερώτημα: αν βλέπατε μέσα στον δρόμο δύο άνδρες να φιλιούνται πώς θα
νιώθατε; Το ερώτημα απευθύνεται ειδικά στους κυρίους αναγνώστες,
τους οποίους θα παρακαλούσα να αναρωτηθούν αν θα αισθάνονταν ότι το
συγκεκριμένο θέαμα τους απειλεί. Για να παίρνω το θάρρος να σας
θέσω ένα τόσο προσωπικό και ενδεχομένως ανοίκειο ερώτημα,
εξυπακούεται ότι θα το απαντήσω για λογαριασμό μου ευθαρσώς,
διακινδυνεύοντας τη σχέση μου με σας, τους αναγνώστες και, ίσως
-ελπίζω όχι-, με τη δουλειά μου. Προηγουμένως, όμως, να σας πω πώς
μου προέκυψε να ασχοληθώ με το θέμα.
Ηταν απόγευμα Παρασκευής και ερχόμουν με ένα ταξί στην
«Καθημερινή», εγώ και οι σημειώσεις μου, για να γράψω το
κυριακάτικο. Είχα στο νου μου δύο άλλα θέματα, πλήρως επεξεργασμένα
στο κεφάλι μου και εκτενώς καταγεγραμμένα στο σημειωματάριο μου. Η
συγκυρία με έκανε να νιώθω ευτυχής: είχα την προσμονή της χαράς
μιας δουλειάς δημιουργικής, τη συνείδηση της δυνατότητας επιλογής
ανάμεσα σε δύο θέματα που θα απολάμβανα εξίσου να τα αναπτύξω, είχα
την υπόσχεση του Σαββατοκύριακου να ανοίγεται μπροστά μου και, το
σημαντικότερο, είχα την υγειά μου. Αγαπητοί φίλοι, συγχωρήστε με
που θα το πω, αλλά εκείνη τη στιγμή δεν ήθελα να είμαι κανένας
άλλος: ως Στέφανος Κασιμάτης ήμουν ικανοποιημένος από τη ζωή
μου!
Ωσπου στο δελτίο ειδήσεων, που ακούγαμε από το ραδιόφωνο του ταξί,
μεταδόθηκε η είδηση για την εκδήλωση «Gay Pride» στη Θεσσαλονίκη
και το σχετικό νταβαντούρι -μετά συγχωρήσεως- που έχει προκληθεί
στην πόλη, εξαιτίας της απόφασης του δημάρχου Γιάννη Μπουτάρη να
φιλοξενήσει την εν λόγω εκδήλωση στην «πόλη του Μεγάλου
Αλέξανδρου», όπως τη λέει συχνά ο τοπικός Παναγιότατος, λησμονώντας
ότι η πόλη ιδρύθηκε από τον γαμβρό του Κάσσανδρον, πολλά χρόνια
μετά την εκδημία του Αλεξάνδρου του Μακεδόνος. [Παρέκβαση. Αυτό το
«Gay Pride», εγώ προτιμώ να το λέω το λέω «Χαρωπή Περηφάνια», διότι
η δική μου περηφάνια είναι ότι έχω γεννηθεί μέσα στην ελληνική
γλώσσα, οπότε το «gay» το αποδίδω με τον όρο «χαρωπός». Ελπίζω ότι
συνεννοηθήκαμε…]. Συνεχίζω: επί τω ακούσματι της ειδήσεως, ο
ταξιτζής -άνθρωπος, κατά τα λοιπά, εξυπηρετικός και συμπαθέστατος-
άρχισε να καγχάζει, για «τον Μπουτάρη που φοράει στριγκάκι με
φωτάκια» και διάφορα άλλα τέτοια βλακώδη. Βλακώδη, διότι έχω τη
χαρά και την τιμή να γνωρίζω τον Γιάννη Μπουτάρη και, σας βεβαιώ,
ότι είναι ο τελευταίος στον οποίο θα μπορούσε κάποιος να αποδώσει
παρόμοιες τάσεις. Ανέχτηκα, παρόλα αυτά, τον ταξιτζή, επειδή ήταν
καλός άνθρωπος – τον γνώριζα, άλλωστε, διότι είχαμε κάνει την ίδια
κούρσα κάμποσες φορές. Ομως, ακριβώς επειδή τον θεωρώ καλό άνθρωπο,
δεν μπορώ να δεχθώ και την αδικία που εν αγνοία του -θέλω να
πιστεύω – διέπραξε. Ετσι, είπα να μιλήσουμε σήμερα για το ζήτημα
της ομοφυλοφιλίας και των δικαιωμάτων των ομοφυλοφίλων. Να
μιλήσουμε ευθέως, με ανοιχτά χαρτιά – νομίζω ότι αυτό μόνο καλό
μπορεί να κάνει.
Επιστρέφω, λοιπόν, στο ερώτημα της πρώτης παραγράφου και απαντώ.
Προσωπικώς, δεν με απειλεί καθόλου να βλέπω δύο άνδρες να
φιλιούνται. Δεν με ενδιαφέρει να το βλέπω και, εξ αυτού του λόγου,
δεν θα επιδιώξω να το δω, όπως ακριβώς δεν θα καθίσω να δω μια
ταινία καράτε που προβάλλεται στην τηλεόραση, που λέει ο λόγος.
Αλλά, την ίδια ώρα, δεν νιώθω να με απειλεί καθόλου κάτι που με
βρίσκει αδιάφορο. Διότι η βεβαιότητα που έχω παιδιόθεν για τον
σεξουαλικό προσανατολισμό μου προς τις κυρίες (θέλω να πω, τα
κορίτσια…) με συμφιλιώνει με την ομοφυλοφιλία κάποιων άλλων, που
ζουν ανάμεσα μας, είναι σαν εμάς, τους κάνουμε παρέα και, συχνά,
είναι φίλοι μας. Να το πω συνοπτικά: η δική μου ετεροφυλοφιλία
είναι ο λόγος για τον οποίο κατανοώ την ομοφυλοφιλία των άλλων –
κάποιων άλλων, όχι όλων των άλλων.
Εχοντας ζήσει την εφηβεία μου στη δεκαετία του 1970, παραδέχομαι
ότι μεγάλωσα κουβαλώντας έναν τύπο ομοφοβίας. Λέω «έναν τύπο»,
διότι νομίζω ότι δεν ήταν γνήσια ομοφοβία. Ηταν, μάλλον, μία
πολιτισμική παράδοση την οποία κουβαλούσα εκ των πραγμάτων. Πρέπει
να πλησίαζα τα τριάντα όταν την ξεπέρασα, κάνοντας μια απλή σκέψη,
που θα ήθελα να τη μοιραστώ μαζί σας και, φυσικά, να τη θέσω στην
κρίση σας. Φαντάστηκα λοιπόν έναν κόσμο αντεστραμμένο. Για κάποιον
λόγο, το ανθρώπινο είδος είχε και το αρσενικό και το θηλυκό γένος,
όπως στον κανονικό κόσμο. Με μια διαφορά όμως: τα αρσενικά
τεκνοποιούσαν μεταξύ τους, ομοίως και τα θηλυκά. Σε έναν τέτοιο
υποθετικό κόσμο, σκέφθηκα, εγώ, με τη δεδομένη έλξη μου για τα
θηλυκά, τι θα έκανα; Δεν ξέρω τι θα έκανα – ή, μάλλον, ξέρω πολύ
καλά, αλλά ντρέπομαι να εκτεθώ. Λοιπόν, σε αυτόν τον υποθετικό
αντεστραμμένο κόσμο, εγώ θα έκανα ό,τι ακριβώς κάνουν οι
ομοφυλόφιλοι στις κοινωνίες όπου ο σεξουαλικός προσανατολισμός τους
θεωρείται κοινωνικά επιλήψιμος: θα ονειρευόμουν τα κορίτσια, θα τα
κυνηγούσα, θα τα ερωτευόμουν και θα κρυβόμουν. Αυτή η υπόθεση με
βοήθησε, εκεί γύρω στα τριάντα μου, να συμφιλιωθώ με την ιδέα πως
κάποιοι σαν εμένα αισθάνονται μία έλξη για τους άνδρες, το ίδιο
ακαταμάχητη και βασανιστική όσο η δική μου για τις γυναίκες.
Συμφιλιώθηκα πλήρως με την πραγματικότητα της ομοφυλοφιλίας των
άλλων; (Κάποιων άλλων, όχι όλων…). Εντάξει, ας μην είμαι τόσο
αυτάρεσκος! Το προσπάθησα και συνεχίζω να το προσπαθώ. Συμφιλιώθηκα
με την ιδέα των άλλων που είναι διαφορετικοί. Συμφιλιώθηκα με την
ιδέα ότι οι διαφορετικοί έχουν τα ίδια δικαιώματα στην ευτυχία όπως
έχω εγώ και οι όμοιοί μου. Παραδέχομαι, ωστόσο, ότι δεν
συμφιλιώθηκα αισθητικά με την εικόνα του γυναικωτού άνδρα. Αυτή η
εικόνα είναι κάτι το οποίο πάντα με κάνει να κρυφογελώ – και αυτή η
παραδοχή ας είναι και μια συγγνώμη απέναντί τους, διότι η φαντασία
μου δεν φθάνει ώς εκεί που θα μου επέτρεπε να κατανοήσω κατά πόσον
η συμπεριφορά αυτή είναι ελεγχόμενη ή μη. Οφείλω να το πω όμως.
Διότι η μελέτη της Ιστορίας -κάτι στο οποίο επιδίδομαι χωρίς υψηλές
αξιώσεις, αλλά για την προσωπική μου απόλαυση και μόνον- μου έχει
μάθει ένα πράγμα: ότι, στις ανοιχτές κοινωνίες, η εξέλιξη των
πραγμάτων θέλει χρόνο και προσπάθεια και υπομονή. Θέλει κυρίως το
θάρρος να μιλήσεις ανοιχτά για τα θέματα που καταλαβαίνεις ότι
υφίστανται και να είσαι έτοιμος να δεχθείς τη γνώμη των άλλων,
εφόσον τίθεται με την ίδια ευθύτητα και εντιμότητα. Ας μη
φοβόμαστε, παιδιά! Δεν κινδυνεύουμε να γίνουμε χαρωποί, αν δούμε
δύο άνδρες να φιλιούνται. Εκτός και αν κάποιοι το έχουν μέσα τους
και το καταπιέζουν…