Deja vu παθαίνουν και οι αγορές. Δεν είναι η πρώτη φορά που δύο
εμβληματικά «Καπιτώλια» –του Παλιού και του Νέου Κόσμου, της Ρώμης
και της Ουάσιγκτον– προκαλούν ταυτόχρονα ταραχή στις διεθνείς
αγορές. Το 2011, η παράλληλη ιταλική κυβερνητική κρίση και η
αδιέξοδη αντιπαράθεση των αμερικανικών κομμάτων για τον
προϋπολογισμό (υπό την απειλή αδρανοποίησης της κυβέρνησης και
χρεοστασίου) είχαν δημιουργήσει ανάλογο κακό κλίμα με αυτό της
Δευτέρας: Πτώση μετοχών, εκτίναξη περιφερειακών σπρεντ. Τότε,
ύστερα από ελιγμούς και συμβιβασμούς της τελευταίας στιγμής, και οι
δύο πρωτεύουσες αγόρασαν χρόνο. Δύο χρόνια μετά, οι ίδιες αιτίες
δημιουργούν ανάλογα προβλήματα στους ίδιους σχεδόν
πρωταγωνιστές.
Στις ΗΠΑ, την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, μοιάζει
αναπόφευκτο το «κατέβασμα ρολών» σε διάφορες υπηρεσίες της
ομοσπονδιακής κυβέρνησης, καθώς χωρίς διακομματική συμφωνία θα
μείνουν μετέωρες οι σχετικές πιστώσεις: Αν η πιθανότητα
επαληθευτεί, περισσότεροι από 700.000 ομοσπονδιακοί υπάλληλοι δεν
θα πάνε στη δουλειά τους όταν ξυπνήσουν σήμερα. Αιτία γι’ αυτό
είναι η αδιαλλαξία των Ρεπουμπλικανών να συμφωνήσουν σε έναν
προϋπολογισμό-γέφυρα ώς τα μεσάνυχτα της 30ής Σεπτεμβρίου,
διαμαρτυρόμενοι επειδή οι Δημοκρατικοί δεν αποσύρουν το δαπανηρό,
κατά τους αντιπάλους τους, πρόγραμμα υγειονομικής κάλυψης
Obamacare. Στην Ιταλία, το υπερτροφικό εγώ του Μπερλουσκόνι
γκρέμισε τα θεμέλια της κυβέρνησης συνεργασίας, αποσύροντας τους
υπουργούς του. Ο πρωθυπουργός Λέτα και ο πρόεδρος Ναπολιτάνο
προσπαθούν να σταθεροποιήσουν την ετοιμόρροπη κυβέρνηση με ψήφο
εμπιστοσύνης, που θα έχει όμως πολλές αβεβαιότητες. Το ιταλικό
κόστος δανεισμού σκαρφάλωσε στο 4,6%, 30 μονάδες βάσης πιο ακριβό
από το ισπανικό και 70 μονάδες βάσης παραπάνω από το ιρλανδικό
κόστος δανεισμού.
Η ιστορία επαναλαμβάνεται, αλλά όχι με την ίδια ένταση. Η πτώση
στις αγορές, αν και ανησυχητική, δεν δείχνει προς το παρόν σημάδια
πανικού. Ενας προφανής λόγος είναι ότι οι επενδυτές είναι πλέον
βετεράνοι στις «αγεφύρωτες κόντρες». Η πολυετής πλέον εμπειρία σε
αυτή την κρίση τούς έχει διδάξει πως οι κορυφαίες αντιπαραθέσεις,
μπροστά στη πιθανότητα καταστροφής, βρίσκουν λύση ή εκτόνωση την
τελευταία στιγμή. Τα παραδείγματα αφθονούν – και είναι διάσπαρτα
γεωγραφικά. Από χθες ακόμη στην Ιταλία, και μπροστά στο ράλι των
σπρεντ, υπήρξαν κινήσεις αποστασιοποίησης από τον Μπερλουσκόνι,
ακόμη και από βουλευτές της παράταξής του.
H Goldman Sachs μάλιστα έχει προβάλει σε ανάλυσή της άλλη μία
καθησυχαστική παράμετρο: Η κόντρα για τον προϋπολογισμό, αναφέρει,
ακόμη και αν καταλήξει σε (ολιγοήμερο) κατέβασμα ρολών της
ομοσπονδιακής κυβέρνησης μπορεί να βγει σε καλό: Αμέσως μετά το
διαφαινόμενο αδιέξοδο του προϋπολογισμού, ακολουθεί άλλη μία
αντιπαράθεση μεταξύ Ρεπουμπλικανών και Δημοκρατικών, η οποία αφορά
την αύξηση του πλαφόν δανεισμού. (Τα διαθέσιμα της ομοσπονδιακής
κυβέρνησης, λέει το αμερικανικό ΥΠΟΙΚ, αρκούν μέχρι τις 17
Οκτωβρίου. Αν δεν αυξηθεί το πλαφόν δανεισμού, οι ΗΠΑ δεν θα
μπορέσουν τεχνικά να ξεπληρώσουν ομολογιούχους και αυτό θα είναι
σοβαρό πλήγμα για την αξιοπιστία της αμερικανικής οικονομίας.) Οι
αναλυτές της Goldman Sachs εκτιμούν πως, καθώς οι Ρεπουμπλικανοί
έχουν σπαταλήσει πολιτικό κεφάλαιο στην κόντρα του προϋπολογισμού,
δεν θα είναι πρόθυμοι να τραβήξουν τα πράγματα στα άκρα στην
επόμενη κοντινή και πιο σημαντική αντιπαράθεση για τον δανεισμό. Η
αναμέτρηση για τον προϋπολογισμό, δηλαδή, εκτονώνει σαν προσεισμός
την καταστροφική ενέργεια ενός μεγαλύτερου ρήγματος.
Σε κάθε περίπτωση, υπερτιμημένες μετοχές και αναζωπυρώσεις
πολιτικών κινδύνων διαμορφώνουν ένα δύσκολο σκηνικό για τον
Οκτώβριο, τον «κόκκινο Οκτώβριο», όπως τον ονομάζουν ήδη όσοι
αναλυτές βάζουν υποψηφιότητα προφήτη… Και παρά τη σκληραγώγηση των
επενδυτών στο σασπένς, συνωστίζονται πολλοί κίνδυνοι για ατύχημα
μέσα σε ένα μήνα. Οι επόμενες εβδομάδες θα είναι εβδομάδες
πολιτικού θορύβου στην Αμερική και την Ευρώπη. Σε τέτοιο κλίμα οι
επενδυτές θα έχουν την τάση να είναι επιφυλακτικοί σε οτιδήποτε
έχει ρίσκο.