Σήμερα η Τουρκία βρίσκεται από κοινωνικοπολιτική άποψη σχετικά με τις μειονότητές της στο μεταβατικό στάδιο από ένα παρελθόν που προβλημάτισε σε ένα μέλλον πολλά υποσχόμενο. Η κυβέρνηση το Κόμματος της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης του Πρωθυπουργού Έρντοαν υπήρξε η πρώτη η οποία άγγιξε για πρώτη φορά ουσιαστικά το θέμα των δικαιωμάτων των μειονοτήτων της Τουρκίας. Μία σειρά, έστω και περιορισμένων, ενεργειών της τουρκικής κυβέρνησης σχετικά με την επιστροφή κοινοτικής περιουσίας στους Ελληνορθόδοξους της Τουρκίας, όπως και τις κοινότητες των Χριστιανών Αρμενίων, των Λατίνων Καθολικών, των Συροϊακοβιτών και των Ιουδαίων της χώρας, έχει δημιουργήσει θετικό κλίμα στις τάξεις των μειονοτήτων και την ελπίδα ότι το υπό διαμόρφωση νέο Σύνταγμα της Τουρκικής Δημοκρατίας θα διασφαλίσει στην πράξη, και όχι απλώς θεωρητικά, αναγνώριση της νομικής τους υπόστασης, συμπεριλαμβανομένου του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της Αρχιραββινίας, καθώς επίσης και την ισοπολιτεία και ισονομία των μονοθεϊστικών κοινοτήτων. Είναι, πράγματι, μία σημαντική στιγμή στη νεώτερη ιστορία της γείτονος.
Σε αυτό το πλαίσιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το δεύτερο συνέδριο που διοργανώνεται στις 30 Ιανουαρίου 2014 στην Κωνσταντινούπολη από το Γραφείο Εκπροσώπησης Μειονοτικών Ιδρυμάτων, του οποίου προΐσταται ο κ. Λάκης Βίγκας, εκπρόσωπος των 166 μειονοτικών ιδρυμάτων στο Πλαίσιο της Γενικής Διεύθυνσης Βακουφίων της Τουρκικής Δημοκρατίας, σε συνεργασία με τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Μπιλγκί και την στήριξη της Επιτροπής Βενετίας. Το πρώτο συνέδριο είχα λάβει χώρα σε συνεργασία με το Κέντρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στις 13 Μαΐου 2013 στο Πανεπιστήμιο της Άγκυρας. Το συνέδριο επικεντρώνεται στο ζήτημα της νομικής υπόστασης των μη μουσουλμανικών κοινοτήτων στην Τουρκία, και δη τα δικαιώματα και προβλήματα που προκύπτουν κατά την εν λόγω διαδικασία. Στόχος της εκδήλωσης είναι να θέσει επίσημα το πλαίσιο συζήτησης για την αναγκαιότητα διευθέτησης της νομικής υπόστασης των εν λόγω ιστορικών κοινοτήτων προκειμένου να συνεχίσουν την ιστορική τους πορεία.
Στο συνέδριο θα λάβουν μέρος καθηγητές πανεπιστημίου καθώς και εκπρόσωποι της πολιτικής ηγεσίας τόσο από την Τουρκία όσο και από το εξωτερικό με στόχο να μοιραστούν την εμπειρία άλλων χωρών. Η παρουσία εκπροσώπου της Επιτροπής της Βενετίας αλλά και νομομαθών από τη Μέση Ανατολή αποσκοπεί στο να υπάρξει ανταλλαγή γνώσης και εμπειρίας σχετικά με την αναγνώριση της νομικής υπόστασης ανάλογων κοινοτήτων στις χώρες τους.
Διασφαλίζοντας την πολυπολιτισμικότητα, κοινωνική αρμονία, δημιουργικότητα, οικονομική και ατομική ανάπτυξη βασισμένα στην πολιτιστική άμιλλα και σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων οι πολίτες της Τουρκίας είτε ως πλειονότητα είτε ως μειονότητες καλούνται να διασφαλίσουν την ακεραιότητα της ίδιας της κοινωνίας τους αλλά κυρίως την ειρήνη εντός αυτής σε μία εποχή κρίσιμη πολιτικά για τη Τουρκία. Σε αυτή την διαδικασία αναμένεται η πιο ενεργή στήριξη της τουρκικής κυβέρνησης εν γένει προς τις μειονότητες. Ιδιαίτερα για την Ρωμαίικη κοινότητα εξαιρετικής σημασίας παραμένει η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης κάτι που χρειάζεται να πάψει να είναι ζητούμενο άμεσα.
* Υπεύθυνος Ερευνητικού Προγράμματος Μέσης Ανατολής – ΕΛΙΑΜΕΠ