Οποιος αναρωτιέται για τις αιτίες κατακερματισμού του πολιτικού συστήματος, όπως αυτό αποτυπώνεται σε δημοσκοπήσεις εδώ και καιρό, θα βρει πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία στην ετήσια έρευνα του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων. Επιβεβαιώνει ότι μεγάλο μέρος των νοικοκυριών βρίσκεται «στα πρόθυρα της οικονομικής ασφυξίας», δείχνοντας το μέγεθος της ανασφάλειας που ενισχύει «αντισυστημικές» δυνάμεις και μικρά κόμματα. Ο φόβος πολλών νοικοκυριών για την επιβίωσή τους μεταφράζεται σε έλλειψη εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα και στην ενίσχυση δυνάμεων που επιμένουν στον κυρίαρχο ρόλο του κράτους.
Η έρευνα του ΙΜΕ της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας παρουσιάζει την εικόνα ενός πληθυσμού που εξαντλεί τα αποθεματικά του και που βασίζεται στη βοήθεια συγγενών και φίλων – οι οποίοι, με τη σειρά τους, αντιμετωπίζουν ολοένα και μεγαλύτερες υποχρεώσεις την ώρα που τα εισοδήματά τους μειώνονται.
Μεταξύ των σημαντικότερων στοιχείων της έρευνας είναι ότι ενώ 1,4 εκατ. νοικοκυριά (δηλαδή το 40,2% του συνόλου) έχουν τουλάχιστον ένα άτομο άνεργο, λιγότερα από 200.000 άτομα λαμβάνουν επίδομα ανεργίας. Δηλαδή, περισσότεροι από 1 εκατ. πολίτες έχουν μείνει ακάλυπτοι από το κράτος. Από το 2010 έως το 2013, το 94,6% των νοικοκυριών έχει υποστεί μειώσεις εισοδήματος, με μέσο όρο μείωσης το 39,47%. Ενα στα τρία νοικοκυριά βρίσκεται στο όριο καθυστέρησης πληρωμών προς τράπεζες, Δημόσιο, ΔΕΚΟ κ.ά., λόγω αδυναμίας, ενώ το 41,7% θεωρεί ότι δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις οικονομικές υποχρεώσεις του επόμενου έτους.
Εντυπωσιακό είναι, επίσης, το γεγονός ότι το «κάστρο» των νοικοκυριών –η ακίνητη περιουσία– βάλλεται από την αβεβαιότητα. Το 86,7% κατέχει κάποιο ακίνητο, εκ των οποίων το 28,1% (ή περίπου 1 εκατ. νοικοκυριά) έχει στεγαστικό δάνειο. Ενα στα τρία νοικοκυριά φοβάται ότι θα χάσει το σπίτι του εξαιτίας συσσωρευμένων υποχρεώσεων. «Η ανασφάλεια αυτή δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο αποεπένδυσης και κατάρρευσης των αξιών των ακινήτων», σημειώνεται. Τα ακίνητα χάνουν σε αξία την ώρα που επιβαρύνονται με νέους φόρους.
Μέσα σε αυτήν την αβεβαιότητα, βασική στήριξη των νοικοκυριών αποτελούν τα εισοδήματα από συντάξεις (48,6%), ενώ οι πολίτες διατηρούν την εμπιστοσύνη τους στο δημόσιο σύστημα υγείας, με 55,8% να προτιμούν δημόσιο νοσοκομείο για την αντιμετώπιση σοβαρού προβλήματος. Στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών τα οποία δημοσιεύθηκαν στις αρχές του μήνα δείχνουν ότι, από το 2010 έως τώρα, η χώρα πήρε μέτρα που ισοδυναμούν με το 31% του ΑΕΠ ή 62,92 δισ. ευρώ. Οι περικοπές δαπανών (33,31 δισ.) και αυξήσεις σε φορολογικά έσοδα (29,61 δισ.) είχαν άμεσο αντίκτυπο σε κάθε νοικοκυριό. Η έρευνα τον δείχνει από κοντά. Αλλά δείχνει και το δίχτυ ασφαλείας που υπάρχει ακόμη: οι Ελληνες βοηθούν ο ένας τον άλλον. Βασίζονται, όμως, ολοένα και περισσότερο σε συντάξεις και σε δημόσιες υπηρεσίες υγείας και πρόνοιας. Οι εξελίξεις θα κριθούν από την ικανότητα του πολιτικού συστήματος να πείσει ότι είναι ικανό όχι μόνο να διατηρήσει αυτό το δίχτυ ασφαλείας, αλλά να το ενισχύσει. Εάν αποτύχει, η οικονομία, η κοινωνία και η πολιτική θα υποστούν βαρύτατα νέα πλήγματα.