Είναι πράγματι ιστορικής σημασίας η δικαστική απόφαση για τη Χρυσή Αυγή. Πρώτον, διότι το δικαστήριο δέχθηκε ότι ένα πολιτικό κόμμα, που είχε εισέλθει μάλιστα και στη Βουλή, είχε όλα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα που συγκροτούσαν τη νομοτυπική μορφή μιας εγκληματικής οργάνωσης. Καταδικάστηκε με βάση μία σειρά από αξιόποινες πράξεις που διέπραξε. Για τη βία που οργανωμένα, συστηματικά, στοχευμένα και αποδεδειγμένα ασκούσε και όχι για τις ιδέες της γενικά και αφηρημένα. Εμμεσα βέβαια καταδικάστηκε και για τις φασιστικές και ρατσιστικές ιδέες της, που εξέθρεψαν, προέτρεπαν και οδηγούσαν σε πράξεις βίας, εκφοβισμού και ευτελισμού της ανθρώπινης προσωπικότητας και αξιοπρέπειας.
Ηταν σημαντική όμως και για έναν δεύτερο λόγο. Η όλη διαδικασία, από τη στιγμή της κίνησης από το υπουργείο Δημόσιας Τάξης της ποινικής διαδικασίας, από την άσκηση στη συνέχεια της ποινικής δίωξης από την Εισαγγελία, και καθ’ όλη τη μακρά περίοδο της εξονυχιστικής ανάκρισης μέχρι την τελική φάση της δίκης, που διήρκεσε και αυτή πολλούς μήνες, υπήρξε υποδειγματική και ανεπίληπτη. Ενα μοναδικό παράδειγμα δίκαιης δίκης, με βάση και τα νομολογημένα από το Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Μπορούμε ως χώρα, με βάση αυτό το νομολογιακό προηγούμενο, να ισχυριστούμε ότι έχουμε Κράτος Δικαίου που λειτουργεί και δικαστές που δικάζουν, αδέκαστα, ανεπηρέαστα, αμερόληπτα με βάση τον Νόμο και την περί Δικαίου συνείδησή τους. Επειδή τα τελευταία ιδίως χρόνια η Δικαιοσύνη με μεμονωμένες ενέργειες των λειτουργών της και με την σύμπραξη κυβερνητικών παραγόντων βρέθηκε στο στόχαστρο πολλών σοβαρών και δικαιολογημένων επικρίσεων, με αποτέλεσμα να έχει επικρατήσει ένα αίσθημα γενικευμένης απαξίωσής της, η απόφαση αυτή ήρθε σαν μια αναλαμπή, μια ελπιδοφόρα ανάκαμψη του κύρους της.
Ο τρίτος λόγος που καταξιώνει την απόφαση είναι ότι έρχεται ως συνέχεια και επικυρώνει την ετυμηγορία του ελληνικού λαού του Ιουλίου του 2019, με την οποία καταδικάστηκε πολιτικά –θέλω να ελπίζω οριστικά και τελεσίδικα– η Χρυσή Αυγή ως πολιτικό κόμμα. Η πολιτική σημασία της καταδίκης αυτής δεν πρέπει να υποτιμάται ενόψει της ποινικής καταδίκης. Το αντίθετο μάλιστα εναρμονίζεται απόλυτα και αποδεικνύει περίτρανα απέναντι σε όσους το αμφισβητούσαν ότι Δημοκρατία και Κράτος Δικαίου είναι έννοιες συνάλληλες και παραπληρωματικές. Οπως δεν νοείται Δημοκρατία χωρίς Κράτος Δικαίου, έτσι και το Κράτος Δικαίου χωρίς Δημοκρατία είναι γράμμα κενό. Το ένα κραταιώνει και καταυγάζει το άλλο.
Ενόψει αυτών των τριών λόγων, θεωρώ τη συζήτηση, που ανέκυψε με αφορμή τη μη στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων των καταδικασθέντων ακόμη και για τους διευθύνοντες την εγκληματική οργάνωση, επειδή δεν το προβλέπει ως παρεπόμενη ποινή ο ισχύων ποινικός κώδικας, ως ανάξια συνταγματικού λόγου. Και τούτο διότι η τυχόν κάθοδος της Χ.Α. υπό άλλο μανδύα, ακόμη και στην απίθανη περίπτωση που θα περάσει από τον Αρειο Πάγο, όταν αυτός κληθεί να ανακηρύξει τα κόμματα που συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις για να κατέλθουν στις εκλογές, θα είναι τραγελαφική. Διότι θα αναγκαστούν, έστω και λεκτικά και υποκριτικά να απαρνηθούν τον πολιτικό τους εαυτό, αναγνωρίζοντας μια δημοκρατική νομιμότητα, την οποία ουσιαστικά αρνούνται αλλά και καταπολεμούν λυσσαλέα.
Αλλά ακόμη και αν υποθέταμε ότι συνέβαινε κάτι τέτοιο, πράγμα απίθανο, και κατέβαιναν, παρ’ όλα αυτά, στις εκλογές και συγκέντρωναν το 3% του εκλογικού σώματος, θα πρόκειται για τραγική μεν εξέλιξη, που την πολιτική ευθύνη θα τη φέρουν, όμως, ακέραια όλα τα κόμματα του δημοκρατικού τόξου, που δεν κατάφεραν με τον πολιτικό τους λόγο να εξοβελίσουν από τον κοινοβουλευτικό χάρτη το πολιτικό αυτό έκτρωμα. Το δημοκρατικό πολίτευμα και το κοινοβουλευτικό σύστημα δεν έχουν κανέναν απολύτως λόγο να φοβούνται πολιτικά τη ρατσιστική ή φασιστική ιδεολογία πολιτικών κομμάτων και οργανώσεων, όταν δεν επιδίδονται οργανωμένα εκ προμελέτης και εκ πεποιθήσεως σε αξιόποινες πράξεις. Το μέγα πολιτικό δίδαγμα της πρόσφατης δικαστικής καταδίκης είναι ότι σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα οι ιδεολογίες όποιες και αν είναι, ό,τι και αν πρεσβεύουν, εφόσον δεν προτρέπουν, δεν εκτρέφουν και δεν παροτρύνουν σε αξιόποινες, εγκληματικές ενέργειες είναι ελεύθερες και δεν διώκονται.
Οι παράνομες και αξιόποινες πράξεις μόνον διώκονται και τιμωρούνται και αυτές με όλα τα εχέγγυα ενός Κράτος Δικαίου. Διπλή επομένως η σημασία της δικαστικής απόφασης: ρητή καταξίωση του Κράτους Δικαίου και της Δικαιοσύνης, σιωπηρή της Δημοκρατίας. Η Δημοκρατία καταπολεμά και αντιμάχεται πολιτικά, με λόγο και αποφάσεις, τις αντιδημοκρατικές, ρατσιστικές και ολοκληρωτικές ιδεολογίες. Το Κράτος Δικαίου και η Δικαιοσύνη εγγυώνται τις ελευθερίες και τιμωρούν όσους με αξιόποινες πράξεις τις περιφρονούν και τις προσβάλλουν. Αυτό θα πει ανθεκτική Δημοκρατία με ανθηρό Κράτος Δικαίου.
* Ο κ. Αντώνης Μανιτάκης είναι ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, πρόεδρος του επιστημονικού συμβουλίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου «Λευκωσία» της Κύπρου.