Μια διαφήμιση ταμπόν γνωστής εταιρείας ήταν η θρυαλλίδα για το κείμενο. Με σκίτσα πέντε προσώπων, δύο γυναικών, δύο αδιευκρίνιστα ως προς το φύλο και ένα ανδρικό. Η λεζάντα γράφει: «Γεγονός: όλες οι γυναίκες δεν έχουν περίοδο. Επίσης γεγονός: όσοι έχουν περίοδο δεν είναι γυναίκες. Ας γιορτάσουμε την ποικιλομορφία των ανθρώπων που αιμορραγούν!».
Θα ήθελα να βρίσκομαι στη συνάντηση της έγκρισης του περιεχομένου αυτής της διαφήμισης. Θα ήθελα να δω το πρόσωπο της διάνοιας που το σκέφτηκε. Η σκέψη μοιάζει απλή: θέλουμε να απομακρύνουμε τις πολλές, περιττές πελάτισσες ακόμα και το μικρό ποσοστό τρανσέξουαλ ανδρών που μηνιαία βρίσκεται στη δυσάρεστη θέση να αναγκάζεται να χρησιμοποιεί τα προϊόντα μας. Η ιδέα όμως ήταν να εκμεταλλευθούν τη διαφορετικότητα.
Εξηγούμαι. Οι τρανσέξουαλ είναι η μειονότητα που παλεύει και έχει πολύ ανηφορικό δρόμο για την κατάκτηση των δικαιωμάτων της. Πρακτικά είμαι σύμφωνη στο να μοιραζόμαστε τα αποδυτήρια. Ουσιαστικά οι ενστάσεις μου αφορούν τη χορηγία ορμονών σε παιδιά και στην επιλογή φύλου με χειρουργείο πριν από την ενηλικίωση.
Ο όρος identity politics μπήκε στη ζωή μας σχετικά πρόσφατα. Πάψαμε να ασχολούμαστε με τη θρησκεία και τη πολιτική και γεμίσαμε το κενό στρεφόμενοι στην ιδεολογία που θεωρούμε ότι αξίζει να παλέψουμε. Μετατοπίστηκε η κουβέντα από το συνολικό στο ατομικό. Το φύλο, η φυλή, η σεξουαλική ταυτότητα βρίσκονται υπό την αιγίδα του και αξίζουν τον αγώνα. Σήμερα βρίσκεται στις επάλξεις, μεσολαβεί για να λύσει όποιες κοινωνικές αδικίες υπάρχουν. Εχει τον θεμελιώδη ρόλο των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Ουσιαστικό και ευπρόσδεκτο.
Δεν μπορώ να προσδιορίσω το σημείο που όλα τα παραπάνω πήραν άλλη τροπή και τα identity politics έγιναν υπερβολικά, συχνά παράλογα εισχωρώντας μέχρι και στην προαναφερθείσα διαφήμιση. Πότε έγινε η πειρατεία;
Δεν αντιλαμβάνομαι γιατί η κάθε ταυτότητα πρέπει να στήνει κάποιον απέναντί της, να ευημερεί με αντιπαράθεση και να καρποφορεί εχθρούς. «Θα σας μιλήσω σαν γυναίκα…» ακούω συχνά και σκέφτομαι ό,τι σκέφτεστε: γιατί δεν μιλάς κανονικά σαν άνθρωπος; Μόνο διχασμός απορρέει αν νιώθεις ότι οφείλεις να δείχνεις τη δέσμευσή σου και τα διαπιστευτήρια του φύλου σου. Υποστηρίζω τις γυναίκες γιατί δεν πιστεύω ότι υπάρχει γυναίκα οποιασδήποτε ηλικίας που δεν την έχουν μειώσει, κακομεταχειριστεί ή κακοποιήσει. Η επόμενη σκέψη μου δεν είναι να αναζητήσω ένα «ασφαλές περιβάλλον» για να περιφρουρηθώ από την «τοξική αρρενωπότητα». Δεν περιμένω έναν Τραμπ να εμφανιστεί σε κάθε γωνία. Δεν τον περιμένω γιατί θέλω να με πλησιάζουν οι άνδρες, δεν είμαι καχύποπτη διότι οι άνδρες είναι φίλοι μου, τους συναναστρέφομαι, τους μεγαλώνω και τους αγαπώ. Δεν θέλω να απολύονται από τις δουλειές τους για παραπτώματα συμπεριφοράς, θέλω να πληρωνόμαστε το ίδιο. Θέλω να ασχολούνται με τα παιδιά, γιατί δεν μας κάνουν χάρη, είναι και δικά τους. Δεν θέλω να απολογούνται, θα ήθελα απλώς να μοιράσουν λίγα από τα προνόμια τους.
Είναι ζόρικη όμως εποχή και για τους άνδρες. Εάν από ατύχημα έπεφτα από μπαλκόνι τρίτου ορόφου, ο τίτλος δεν θα ήταν «γυναίκα έπεσε από κτίριο» αλλά «λευκή γυναίκα πέφτει από κτίριο που σχεδίασε άνδρας». Δεν θα μου πέρναγε ποτέ από το μυαλό ότι κάποιος μηχανορράφησε την πτώση μου και δεν θα με απασχολούσε. Είμαστε όλοι οντότητες και όχι χρώμα, φύλο και σεξουαλικές προτιμήσεις.
Είναι απαιτητικοί καιροί για την ουδετερότητα, για όσους δεν τους δόθηκε ο χρόνος να σκεφτούν βαθύτερα και για τους μεγαλύτερους που καλούνται να δουν με γυαλιά που ακόμα δεν έχουν συνηθίσει. Είναι ακόμα δυσκολότερο γιατί οι νέοι κανόνες είναι ένας κινούμενος στόχος. Συμβαίνει όμως οι προθέσεις να είναι καλές και να είσαι λάθος, συμβαίνει επίσης να έχεις μια άποψη που δεν συνάδει με των υπολοίπων. Οι σταυροφόροι της ορθότητας πρέπει να τα συνυπολογίσουν.
Ο σεβασμός, η αποδοχή και η ισότητα δεν είναι μόδα. Είναι αξίες στη μοναδική αφήγηση που δεν πρέπει να καταρρεύσει γιατί το κόστος θα είναι απερίγραπτο. Πρακτικά, ας μη σπαταλιόμαστε στα ανούσια γιατί πάντα κάποιος θα μας προσπερνάει στην ουρά, στις γυναίκες θα ασκείται βία και οι τρανσέξουαλ θα συνεχίσουν να έχουν τις διπλάσιες πιθανότητες να ζουν σε απόλυτη ένδεια. Οσο για την εταιρεία ας δείξει έμπρακτα τη συμπαράστασή της στη διαφορετικότητα προτείνοντας θέσεις εργασίας στην ομάδα με την οποία ασχολήθηκαν διότι δυστυχώς δεν τη συγκρατεί ο κοινωνικός ιστός. Τους διώχνει η οικογένεια, τους εξοστρακίζουν οι φίλοι και τους περιθωριοποιεί η κοινωνία. Εν ολίγοις, δεν έχουν σπίτι και δεν έχουν δουλειά.
* Η κ. Ελεάννα Βλαστού είναι συγγραφέας και ζει στο Λονδίνο.