Να ανοίξουν τα βιβλιοπωλεία, όπως είναι εσχάτως ο καημός πολλών και πρωτίστως των… βιβλιοφάγων του ΣΥΡΙΖΑ; Να ανοίξουν. Eτσι κι αλλιώς, όπως λέει και ο Τάκης Θεοδωρόπουλος, ανοιχτά ή κλειστά, για τον πολύ κόσμο, το ίδιο κάνει. Αυτό δεν είναι θέμα απλής εκτίμησης. Προκύπτει από τα οικονομικά στοιχεία. Σύμφωνα με τη Eurostat, η χώρα μας είναι τελευταία σε δαπάνες για την αγορά βιβλίων, εφημερίδων κ.λπ. Το 2019 τα ελληνικά νοικοκυριά θυσίασαν μόλις 0,6% της συνολικής ετήσιας δαπάνης τους, όταν ακόμη και η Βουλγαρία ξοδεύει 0,7%. Ο μέσος όρος στην Ε.Ε. των 28 είναι 1,1%.
Παρ’ όλα αυτά, στις έρευνες της κοινής γνώμης, πολλοί Eλληνες λένε ότι διαβάζουν πολύ. Η Ελλάδα είναι τέταρτη στην Ε.Ε. στο ποσοστό του πληθυσμού (12%) που κατά δήλωσή τους διαβάζουν βιβλία, αφήνοντας πολύ πίσω τους Γάλλους με ένα ισχνό 3%. Κι άμα πιάσουμε βιβλίο στα χέρια δεν λέμε να το αφήσουμε κάτω. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, η Ελλάδα είναι πέμπτη στον χρόνο καθημερινής ανάγνωσης (με μέσον όρο 10 λεπτά ημερησίως), ενώ πάλι οι Γάλλοι αφιερώνουν 2 με 2,5 λεπτά. Ας φάνε την σκόνη μας οι Φράγκοι…
Oσοι βρίσκουν αντιφατικά τα παραπάνω στοιχεία, ας μην απορούν. Δεν είναι κάποιο εκτεταμένο σύστημα δανειστικών βιβλιοθηκών που επιτρέπει στους Eλληνες να διαβάζουν πολύ χωρίς να αγοράζουν βιβλία. Τα στοιχεία δαπάνης προκύπτουν από δεδομένα των εθνικών λογαριασμών, ενώ τα στοιχεία περί αναγνωσιμότητας βγαίνουν από δηλώσεις των ερωτηθέντων.
Με βάση αυτά τα στοιχεία μάλλον δεν συνάγεται η εκτίμηση ότι «οι ουρές που σχηματίστηκαν έξω από βιβλιοπωλεία λίγες ώρες πριν από την έναρξη του δεύτερου lockdown αλλά και η σχεδόν καθολική αποδοχή του αιτήματος της σύμπραξης των εκδοτών στα social media, οι ίδιοι οι πολίτες ανέδειξαν σε προτεραιότητα να αναγνωριστεί το βιβλίο ως αγαθό πρώτης ανάγκης» (Τμήμα Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ, 9.11.2020). Ούτε προκύπτουν τα περί «σκληρής ταξικής επιλογής» που είδε ο κ. Νίκος Φίλης. Δεν είναι «λίγα και πολύ μεγάλα βιβλιοπωλεία που έχουν δίκτυο διανομής μέσω κούριερ». Το έχουν και πολλά μικρά, ακόμη και καθαρώς ηλεκτρονικά βιβλιοπωλεία· είναι δε πανεύκολο και έχει ελάχιστο κόστος ώστε να γίνει κάθε βιβλιοπωλείο ηλεκτρονικό.
Για να σοβαρευτούμε: το σκληρό ταξικό ζήτημα σε ό,τι αφορά τα βιβλία στην Ελλάδα είναι η έλλειψη δημόσιων δανειστικών βιβλιοθηκών. Ας μαντέψουμε ποια χώρα έχει τις λιγότερες σε σχέση με τον πληθυσμό. Σύμφωνα με τη Διεθνή Ομοσπονδία Βιβλιοθηκών, το 2019 η Ελλάδα είχε 491 βιβλιοθήκες· μία ανά 22.000 κατοίκους. Η γειτονική και σχεδόν μισή σε πληθυσμό Βουλγαρία έχει σχεδόν πενταπλάσιες βιβλιοθήκες, δηλαδή 2.497. Η ισομεγέθης Ουγγαρία έχει 9.497, ήτοι μία βιβλιοθήκη ανά 2.047 κατοίκους. Στα ίδια ποσοστά κυμαίνεται και η Τσεχία, ενώ στη Γαλλία –που δεν διαβάζουν κιόλας σε σύγκριση με εμάς– αναλογεί μία βιβλιοθήκη ανά 4.055 κατοίκους.
Αλήθεια. Οι –έστω ελάχιστες– δανειστικές βιβλιοθήκες στην Ελλάδα μένουν ανοιχτές κατά το διάστημα της καραντίνας; Σε αντίθεση με τα καφέ, μπαρ κ.λπ., δεν αναφέρονται σε κανέναν κατάλογο. Ενδιαφέρθηκε κάποιος να μάθει; Κι αν είναι κλειστές, γιατί δεν ενδιαφέρεται κανείς, σε μια χώρα όπου «η ανάγνωση δεν είναι η παρηγοριά, είναι το “οξυγόνο” της κοινωνίας που ασφυκτιά», κατά πώς λέει και ο ΣΥΡΙΖΑ…