Πριν από μερικούς μήνες η διαΝΕΟσις δημοσίευσε μια ολοκληρωμένη έρευνα για τη ριζική αναμόρφωση του εθνικού συστήματος υγείας. Στο πλαίσιο της κουβέντας για το ΕΣΥ, λοιπόν, μέσα στις άλλες αμέτρητες λεπτομέρειες, έμαθα και το εξής καταπληκτικό: οι προϋπολογισμοί των δημόσιων νοσοκομείων εγκρίνονται με βάση τις δαπάνες της προηγούμενης χρονιάς.
Στη γειτονιά μου υπάρχει μια μικρή, χαμηλή μονοκατοικία, στην αυλή της οποίας ο ιδιοκτήτης έχει χτίσει μια δικής του έμπνευσης μεταλλική κατασκευή ύψους δέκα μέτρων και απάνω της έχει τοποθετήσει τον ηλιακό του θερμοσίφωνα. Το σκεπτικό του ήταν ότι, επειδή δεν πέφτει αρκετός ήλιος στο χαμηλό σπίτι του, θα ήταν έξυπνη ιδέα να φτιάξει κάτι για να τοποθετήσει τον θερμοσίφωνά του όσο πιο ψηλά γίνεται. Ετσι το σκέφτηκε. Η μεταλλική κατασκευή, ωστόσο, εμποδίζει τόσο την εξώπορτα της αυλής όσο και την εξώπορτα του σπιτιού του να ανοίξουν καλά. Αυτό το σπίτι ήταν το δεύτερο πράγμα που σκέφτηκα όταν έμαθα πώς σχεδιάζονται οι προϋπολογισμοί των νοσοκομείων στην Ελλάδα.
Ενα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει το ΕΣΥ σήμερα είναι οι σπατάλες. Γι’ αυτό όμως δεν φταίει μόνο η διαφθορά. Φταίει και το ότι οι διοικήσεις των νοσοκομείων δεν έχουν κανένα κίνητρο να κάνουν οικονομία. Οταν ξέρεις ότι ο προϋπολογισμός της επόμενης χρονιάς εξαρτάται από το ύψος των δαπανών σου φέτος, έχεις κάθε κίνητρο να εμφανίσεις όσο το δυνατόν περισσότερες δαπάνες μπορείς στο έτος που διανύεις, με κάθε νόμιμο τρόπο ή νομότυπο κόλπο. Είναι ένα τρανταχτό παράδειγμα ακουσίως λάθος σχεδιασμού. Κάποιος σκέφτηκε έναν τρόπο για να λύσει ένα πρόβλημα (πώς να υπολογίζεται αντικειμενικά ο προϋπολογισμός των δημόσιων νοσοκομείων), χωρίς να υπολογίσει όμως τις δραματικές συνέπειες.
Το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα, όταν έμαθα πώς σχεδιάζονται οι προϋπολογισμοί των νοσοκομείων στην Ελλάδα, ήταν ο αγώνας ποδοσφαίρου Μπαρμπάντος – Γρενάδα που έγινε το 1994. Οι δύο ομάδες έπαιζαν στο πρώτο γκρουπ των προκριματικών για το Κύπελλο Καραϊβικής, με στόχο την πρόκριση στην τελική φάση. Τα Μπαρμπάντος χρειάζονταν οπωσδήποτε νίκη με διαφορά δύο γκολ για να προκριθούν. Με οποιοδήποτε άλλο αποτέλεσμα, θα προκρινόταν η Γρενάδα.
Τώρα προσέξτε: στο συγκεκριμένο τουρνουά είχε μπει ο κανόνας του «χρυσού γκολ», ένας παλιός, όχι πολύ δημοφιλής τρόπος να προκύπτει νικητής σε νοκ άουτ αγώνες. Σύμφωνα με αυτόν, όταν ένας αγώνας καταλήγει σε ισοπαλία, ακολουθεί παράταση, και η πρώτη ομάδα που σκοράρει στην παράταση κερδίζει αυτόματα και τον αγώνα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, όμως, οι διοργανωτές είχαν υιοθετήσει μια περίεργη παραλλαγή: έπειτα από την ισοπαλία, η πρώτη ομάδα που θα έβαζε γκολ στην παράταση θα κέρδιζε τον αγώνα, αλλά η νίκη της θα καταγραφόταν ως νίκη με δύο γκολ διαφορά. Κάποιος έτσι το σκέφτηκε. Οι συνέπειες ήταν δραματικές.
Ολα πήγαιναν φυσιολογικά μέχρι το 83ο λεπτό της συνάντησης. Τα Μπαρμπάντος είχαν βάλει δύο γκολ, προηγούνταν με 2-0 και άρα είχαν το αποτέλεσμα που χρειάζονταν για να προκριθούν. Τότε, όμως, συνέβη κάτι άλλο: η Γρενάδα σκόραρε και το σκορ έγινε 2-1. Τα Μπαρμπάντος με αυτό το σκορ έχαναν την πρόκριση. Προσπάθησαν για λίγο να βάλουν ένα τρίτο γκολ αλλά, καθώς η Γρενάδα είχε ταμπουρωθεί στην άμυνα, στο 87ο λεπτό δοκίμασαν μιαν άλλη στρατηγική: έβαλαν επίτηδες αυτογκόλ. Ετσι το σκορ έγινε 2-2. Καθώς ήταν δύσκολο να βάλουν γκολ στα λίγα λεπτά που απέμεναν, επέλεξαν να πάνε το παιχνίδι στην παράταση και να δοκιμάσουν να βάλουν τότε το διπλό «χρυσό γκολ», που θα τους έδινε τη διαφορά που χρειάζονταν.
Τα τελευταία τρία λεπτά της κανονικής διάρκειας που ακολούθησαν ήταν τα πιο περίεργα στην ιστορία του ποδοσφαίρου. Γιατί οι παίκτες της Γρενάδας ξάφνου συνειδητοποίησαν ότι θα μπορούσαν να προκριθούν μεν, βάζοντας ένα τελευταίο γκολ στους αντιπάλους τους για να κερδίσουν το παιχνίδι, αλλά επιπλέον ότι μπορούσαν να προκριθούν βάζοντας αυτογκόλ, ώστε να χάσουν μόνο με ένα γκολ διαφορά. Οπότε σε αυτά τα τελευταία λεπτά, η μία ομάδα στο γήπεδο προσπαθούσε να βάλει γκολ σε οποιοδήποτε από τα δύο τέρματα, ενώ ή άλλη προσπαθούσε να αμυνθεί και στα δύο.
Αυτό ήταν το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα όταν έμαθα ότι ο σχεδιασμός του ΕΣΥ ουσιαστικά δίνει κίνητρο στα δημόσια νοσοκομεία να σπαταλούν όσα χρήματα μπορούν.
Τα Μπαρμπάντος, παρεμπιπτόντως, κατόρθωσαν να υπερασπιστούν και τις δύο εστίες για εκείνα τα μαρτυρικά τρία λεπτά και να βάλουν και το «χρυσό γκολ» στην παράταση και να προκριθούν. Στην τελική φάση του Κυπέλλου, αποκλείστηκαν στη φάση των ομίλων. Η συγκεκριμένη παραλλαγή του κανόνα του «χρυσού γκολ» δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ ξανά σε αγώνα ποδοσφαίρου.