Χθες, λίγες ώρες προτού οι ηγέτες των χωρών-μελών της Ε.Ε. συζητήσουν τις σχέσεις της Ενωσης με την Τουρκία, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν βρισκόταν σε στρατιωτική παρέλαση στο Μπακού, εορτάζοντας τη νίκη του Αζερμπαϊτζάν, με τουρκική βοήθεια, εναντίον των Αρμενίων. Ενώ οι Ευρωπαίοι ηγέτες είναι διχασμένοι ως προς το εάν θα επιβάλουν κάποιες κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας για την επιθετικότητά της, ο Ερντογάν δεν δίστασε να μνημονεύσει τον υπουργό Πολέμου των Οθωμανών, Ενβέρ Πασά, ο οποίος διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη Γενοκτονία των Αρμενίων, στον Ισλαμικό Στρατό του Καυκάσου που κατέλαβε το Μπακού το 1918. Το ότι χθες ήταν η Διεθνής Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ δεν θα φαινόταν ειρωνεία στον Ερντογάν: κατά την πάγια τακτική του, περιγράφει την επιθετικότητα ως υπεράσπιση των δικαιωμάτων των Τούρκων, Αζέρων, και όποιου άλλου λαού θέλει να παρουσιάσει ως θύμα αδικίας και υπό την προστασία του.
Για τους Ελληνες, η ανοχή που δείχνουν άλλες χώρες –κυρίως η Γερμανία– προς την Τουρκία είναι αδιανόητη. Το ίδιο θα ισχύει και για άλλους λαούς που έχουν βαθιά χαραγμένη την τουρκική επιθετικότητα στη μαζική τους μνήμη, είτε από την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είτε από πιο πρόσφατα. Οι μνήμες και ο πόνος είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο αντιμετωπίζουμε κάθε απειλή και πρόκληση. Την ίδια ώρα, ο Ερντογάν συνδυάζει την επιθετικότητα με το παράπονο, προκειμένου να πείσει τους οπαδούς του ότι και απειλούνται, αλλά και έχουν τη δύναμη να νικήσουν. Ενώ άλλες χώρες αναζητούν καλύτερο μέλλον και θέλουν να αφήσουν πίσω το παρελθόν, ο Ερντογάν φαίνεται να αναζητάει την ταραχή και τον πόνο του παρελθόντος. Διαστρεβλώνει την Ιστορία για να εξυπηρετεί τις φαντασιώσεις που καλλιεργεί. Οι Ελληνες το βλέπουμε αυτό· το αισθανόμαστε έντονα. Γι’ αυτό απορούμε που άλλοι δεν συμμερίζονται τις προειδοποιήσεις μας για την ανάγκη να επιβληθούν όρια στην Τουρκία.
Δεν είναι μόνο ότι άλλοι λαοί βλέπουν μόνο το στενό συμφέρον τους (ουδείς είναι τόσο αφελής ώστε να το αποκλείσει αυτό) ή ότι κάποιοι βλέπουν μόνο πόσο πολύπλοκη και «ευαίσθητη» είναι η σχέση Ε.Ε. – Τουρκίας. Υπάρχει και μια έλλειψη φαντασίας: δεν μπορούν, το έτος 2020, να κατανοήσουν ότι ένας κοστουμαρισμένος πρόεδρος μεγάλης χώρας κινείται σαν πολέμαρχος του παρελθόντος. Αυτός που το κατάλαβε είναι ο απερχόμενος απεσταλμένος του Ντόναλντ Τραμπ, Τζέιμς Τζέφρι. «Ο Ερντογάν δεν θα κάνει πίσω έως ότου του δείξεις τα δόντια σου», είπε.