Ο στρατηγός Οδυσσέας Γκραντ ως νεαρός αξιωματικός έκανε πρόβες για να παίξει τη Δυσδαιμόνα. Ο πρόεδρος Λίνκολν τις τελευταίες μέρες του Εμφυλίου, την ώρα του θριάμβου του, διάβαζε δυνατά, ξανά και ξανά, την ετυμηγορία του Μάκβεθ ότι η ζωή δεν είναι παρά ένας φευγαλέος ίσκιος. Ο δολοφόνος του προέδρου Λίνκολν, επαγγελματίας ηθοποιός, δεν θα είχε φαντασιωθεί να ενσαρκώσει εκτός σκηνής τον «τυραννοκτόνο», αν δεν τον είχε εμποτίσει ο ρόλος του Βρούτου. Ενάμιση αιώνα μετά, η Μόνικα Λεβίνσκι αφιέρωνε στίχους από το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» στον προσφιλή της πρόεδρο, με αγγελία που δημοσίευσε η «Ουάσιγκτον Ποστ» την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου. Κι ο Χάρβεϊ Ουάινσταϊν, ο άρπαξ από τον οποίο ξεκίνησε το #MeToo, ζητούσε να αλλάξει το τέλος του σεναρίου στον «Ερωτευμένο Σαίξπηρ». Ηθελε η πρωταγωνίστρια να μείνει πρόχειρη – διαθέσιμη στις ορέξεις του παντρεμένου εραστή της.
Αυτή είναι μόνο μια βιαστική ανθολόγηση από την ιστορία της Αμερικής όπως την αφηγείται ο Τζέιμς Σαπίρο, στο «Shakespeare in a divided America». Τα πάθη του έθνους –ο ρατσισμός, το εμφύλιο και το έμφυλο μίσος, τα σεξουαλικά ήθη– ιστορούνται μέσα από τον τρόπο που σε κάθε εποχή διαβαζόταν και παριστανόταν στο σανίδι ο Σαίξπηρ.
Το επίτευγμα του Σαπίρο σχεδιάζει στα μάτια του Ελληνα αναγνώστη και το περίγραμμα ενός άγραφου βιβλίου για τη νεότερη Ελλάδα: Θα μπορούσε κανείς να πιάσει τον σφυγμό της νεοελληνικής περιπέτειας από τον τρόπο που διαβάζεται και παριστάνεται το αρχαίο δράμα. Σκηνοθετώντας τη θεατρική του διαθήκη, το έθνος εξωτερικεύει σκηνικά τον εαυτό του – ακόμη κι όταν δεν τον καταλαβαίνει.
Τι λένε για εμάς και σε εμάς τα έργα που κουβαλάμε σαν εθνικό θησαυρό; Εργα που μιλούν για πράγματα τόσο ανθρώπινα. Για γιους που σκοτώνουν τους πατέρες τους και πλαγιάζουν με τις μητέρες τους. Για μητέρες που φονεύουν μόνες τα παιδιά τους, ή τα διαμελίζουν σε υπαίθρια πάρτι με τις οιστρήλατες φιλενάδες τους. Εργα που μιλούν για αδέλφια τα οποία συνωμοτούν για να εξοντώσουν τη συζυγοκτόνο μάνα τους.
Τι διδάγματα αντλούμε από τις τόσο πυκνές και παράταιρες διδασκαλίες αυτών των δραμάτων; Τα αφήνουμε να μας μιλήσουν και να μας αλλάξουν; Ή τα επισκεπτόμαστε ως μεγαλοπρεπή ερείπια – σαν μάρμαρα από λόγο;
Τι σήμαινε άλλοτε και τι σημαίνει πια αυτή η τελετουργία κάθε καλοκαίρι, όπου ο λαός –πολιτικοί και κοσμικοί, φανατικοί του θεάτρου και περαστικοί– συρρέει σε ένα θέατρο γηπεδικών διαστάσεων για να ξεναγηθεί στα κειμενικά μάρμαρα – συχνά ερήμην των κειμένων;
Τι νόημα θα λάβει άραγε αναδρομικά εκείνη η στιγμή, που, στο θερινό διάλειμμα ενός σύγχρονου λοιμού, ο επικεφαλής του πιο περίοπτου πολιτιστικού οργανισμού της χώρας, κοιτώντας την πολιτική ηγεσία που καθόταν απέναντί του στις κερκίδες, γονάτισε και ασπάστηκε ένα φτηνό ομοίωμα του Παρθενώνα; Τι προοιωνιζόταν η γκροτέσκα μετασκηνοθεσία εκείνου του διαβήματος;
Μήπως ότι «η χώρα όπου γεννήθηκε το θέατρο» –όπως το λέει στην προκήρυξή του το Σωματείο των Ελλήνων Ηθοποιών– ξοδεύει τζάμπα πολύ σκηνικό πόνο; Μήπως σπαταλάει πολύ θέατρο για να αφήσει αθέατα τα δράματα;
Καριέρες
Επαγγελματίας τηλεσυνήγορος, ερασιτέχνης μπιμπιλοπνίχτης.
Μονοπώλια
Η πρωτοτυπία δεν έχει συνειδητοποιηθεί: Ακόμη και στην πιο καθωσπρέπει εκδοχή της, η αξιωματική αντιπολίτευση διέπραξε την ιστορική καινοτομία να κατηγορήσει τον αντίπαλό της τουλάχιστον για «συγκάλυψη» βιασμού ανηλίκων. Είναι ένα εγχείρημα χωρίς προηγούμενο. Ακόμη και ο (αυθεντικός) αυριανισμός είχε εξαντληθεί σε ροζ κουτσομπολιό – για το «ηθικό AIDS» του «κίναιδου Χατζιδάκι». Δεν είχε όμως ποτέ περάσει στην επικράτεια του σεξουαλικού εγκλήματος. Πώς κατέστη τώρα εφικτό τέτοιο άλμα; Η εύκολη απάντηση είναι ότι φταίει το Διαδίκτυο. Ο συρμός του είναι πολύ ισχυρός για να του αντισταθεί η αντιπολίτευση. Δεν πρόκειται όμως για συγκυριακή παρόρμηση. Αυτή η αντιπολίτευση δεν περίμενε τα τρολ για να καταστήσει κέντρο της «πολιτικής» της την ηθική. Πολιτευόταν πάντα ποτισμένη από το ηθικό της πλεονέκτημα. Δεν χρειαζόταν να πείσει προγραμματικά. Υπερείχε ηθικά.
Αυτός ο ναρκισσισμός, που επιστρατεύει ως όπλο στον πολιτικό ανταγωνισμό το μονοπώλιο της αγνότητας, μπορεί να τελεσφορήσει στη χρεοκοπία. Μπορεί να βρει εκλογικό αντίκρισμα μόνο όταν απέναντί του έχει τον Ακη με τις χειροπέδες.