Στην αρχή της πανδημίας, όταν όλοι βρισκόμασταν αντιμέτωποι με έναν άγνωστο εχθρό, προσπαθούσαμε να διαχειριστούμε τις αλλαγές που επέφερε στη ζωή μας και να αναλύσουμε πώς θα αλλάξει τον κόσμο μας, για να προετοιμαστούμε όπως μπορούσαμε καλύτερα. Ενα χρόνο μετά, οι πρώτες εκείνες αναλύσεις φαίνονται λίγο αφελείς, όχι στα βασικά τους μηνύματα για τις προκλήσεις που προέβλεπαν για τις διεθνείς σχέσεις, την οικονομία και το εμπόριο, αλλά στο ότι κοιτούσαν τόσο μπροστά που έχαναν τον δρόμο που έπρεπε να διανύσουμε για να φθάσουμε εκεί – αγνοώντας ότι αυτό που θα καθορίσει την επόμενη ημέρα είναι το πώς ανταποκρινόμαστε καθημερινά στις προκλήσεις της υγειονομικής κρίσης.
Εχοντας διανύσει το πιο σκοτεινό μέρος του τούνελ, βρισκόμαστε διεθνώς σε μια φάση της πανδημίας στην οποία κυριαρχούν η κόπωση και η απογοήτευση, καθώς οι πιο αισιόδοξες προσδοκίες για την έξοδο από την κρίση έχουν ήδη πέσει έξω. Επιπλέον, τα σκληρά ευρωπαϊκά lockdowns προκαλούν αντιδράσεις κυρίως στις νεαρότερες ηλικίες, οι οποίες βιώνουν πιο έντονα τους περιορισμούς. Αλλά και ευρύτερα στην κοινωνία, ο αρχικός φόβος για το άγνωστο έχει υποχωρήσει χάρη στα εμβόλια, αλλά και στην εξοικείωσή μας με τις απώλειες, κοινωνικές και οικονομικές, της πανδημίας.
Για τους τυχερούς που επιβιώνουν, η ζωή συνεχίζεται, έστω και κουτσουρεμένη, όπως συμβαίνει σε έναν πόλεμο. Μία από τις υφασμάτινες μάσκες που κυκλοφορούν στην Ουάσιγκτον με ένα καρτούν του επιδημιολόγου Αντονι Φάουτσι έχει μάλιστα παραλλαγμένο το βρετανικό σύνθημα της εποχής του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου: Keep Calm and Wear a Mask – παραμείνετε ψύχραιμοι και φορέστε μάσκα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, με το μισό και πλέον εκατομμύριο νεκρών από την πανδημία, οι εκδηλώσεις μνήμης για τα θύματα θυμίζουν πράγματι τις απώλειες ενός πολέμου.
Σε αντίθεση όμως με έναν πόλεμο, η μάχη εναντίον της πανδημίας δεν ξυπνάει το πατριωτικό αίσθημα, που θα έδινε νόημα στις απώλειες και θα έβαζε σε δεύτερη μοίρα τις πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές διαφορές που εντείνονται. Ούτε και προσφέρει εύκολες νίκες. Διότι δεν μπορεί να εορτάσει κάποιος ότι έχει αποφύγει τα χειρότερα, όπως η φρίκη του τριάζ, της αναγκαστικής επιλογής για το ποιος θα ζήσει σε περίπτωση που το σύστημα υγείας δεν θα μπορούσε να ανταποκριθεί στον αριθμό των νοσηλευομένων. Πόσο μάλλον, όταν την ίδια στιγμή συνυπολογίζει το κόστος της στήριξης της οικονομίας, καθώς οι ιδεολογίες περνούν σε δεύτερη μοίρα μπροστά στην ανάγκη της πολιτικής σταθερότητας και της κοινωνικής συνοχής. Κι επειδή δεν βρισκόμαστε σε πόλεμο, τα όποια περιοριστικά μέτρα δεν μπορούν να επιβάλλονται ερήμην της κοινωνίας.
Η μνήμη της πανδημίας, αν είμαστε τυχεροί και αρκετά προνοητικοί ώστε να προετοιμαστούμε καλύτερα για την επόμενη, θα σβήσει γρήγορα. Αλλά αυτή η μάχη θα αλλάξει τη ζωή μας με τρόπους που δεν μπορούμε να φανταστούμε ακόμη. Το στοίχημα για την επόμενη ημέρα δεν είναι απλώς να βγούμε από την κρίση, αλλά πώς θα μας βρει η επόμενη ημέρα. Και αυτή δεν είναι ευθύνη των επιδημιολόγων, αλλά των εκλεγμένων πολιτικών μας.
* Η κ. Κατερίνα Σώκου είναι Nonresident Senior Fellow στο Atlantic Council.