Ωραία το έθεσε ο πρωθυπουργός στα «θυρανοίξια» της Εθνικής Πινακοθήκης την περασμένη Τετάρτη: «Η Εθνική Πινακοθήκη δεν υπήρξε ποτέ ένα απλό αποθετήριο καλλιτεχνικής δημιουργίας. Αλλά, αντίθετα, ήταν ένας ζωντανός οργανισμός, που συμβάδισε με την πρόοδο του έθνους». Παράλληλα, όμως, έκανε και ένα σχόλιο. Το κτίριο βρισκόταν κλειστό, υπό ανακατασκευή για περίπου μία 10ετία. Η «πρόοδος» δεν είναι ευθύγραμμη πορεία, έχει πολλές ανάστροφες διαδρομές, εμπόδια θεμιτά και αθέμιτα, δυσκολίες ευνόητες ή επινοημένες. Και, βέβαια, αδιαφορία. Τα έργα πολιτισμού προτάσσονται στα λόγια αλλά δεν είναι προτεραιότητα στην πράξη. Στο διάστημα αυτής της 10ετίας πέρασαν οκτώ υπουργοί Πολιτισμού –κάποιοι για λίγους μήνες μόνο, οφείλουμε να παραδεχθούμε–, και η Πινακοθήκη παρέμενε ένα προβληματικό γιαπί στο κέντρο της πόλης.
«Εχουμε φτιάξει έναν οδικό χάρτη και παρακολουθούμε το θέμα (…). Δεν έχω ορίζοντα για το πότε θα ολοκληρωθούν τα έργα», είχε πει υπουργός για την Εθνική Πινακοθήκη, δεν έχει σημασία ούτε το φύλο ούτε η κυβέρνηση. Είναι μια απάντηση που θα μπορούσε να έχει δοθεί οποτεδήποτε και, εδώ που τα λέμε, για οποιαδήποτε εκκρεμότητα.
Τον τελευταίο χρόνο όμως, λόγω και της επετείου των 200 ετών, οι προσπάθειες συντονίστηκαν, επισπεύστηκαν, ευοδώθηκαν. Η πρόοδος επετεύχθη, λοιπόν.
Ο συμβολισμός με την ξενάγηση των υψηλών προσκεκλημένων σε ζωγραφικά έργα του ευρωπαϊκού πολιτισμού, οι αναφορές του πρωθυπουργού στον «πλούτο της Ελλάδος», στη σύνδεση με την Ιστορία και τη συνοδοιπορία με χώρες φίλες και συμμάχους, στην Ελλάδα που κάνει τα πρώτα βήματά της στην τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα με ένα «ανεκτίμητο δώρο», όλα συνέτειναν στην ενίσχυση του ελληνικού brand name μέσα από τη νεότερη τέχνη.
Η πολιτιστική διπλωματία είναι έννοια εν τη πράξει. Η ήπια ισχύς της και η διεισδυτικότητά της σε βάθος χρόνου, η αδιαμφισβήτητη αξία της, η σύγκλιση που προκύπτει αβίαστα είναι στοιχεία τα οποία μόνο θετικά αποτελέσματα μπορούν να προσφέρουν. Ειδικά σε εποχές τόσο ταραγμένες και απρόβλεπτες, η ιστόρηση των γεγονότων μέσω της τέχνης συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση των ανθρώπινων παθών και λαθών. Ακόμη κι αν η «κατανόηση» είναι ελλιπής ή μοιάζει ατελέσφορη.
Συνηθίσαμε να θεωρούμε την τέχνη «στολίδι». Είναι όμως «πυρομαχικό» που εξελίσσεται αθόρυβα και δραστικά. Παραμένει ανενεργό από άγνοια, όχι μόνο από αδιαφορία.