Μία από τις σημαντικότερες παθογένειες που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές πόλεις σε ζητήματα μεταφορών και χωροταξίας είναι η έλλειψη στρατηγικής και συνολικού σχεδιασμού. Διαχρονικά, οι παρεμβάσεις που πραγματοποιούνται για να αντιμετωπίσουν υφιστάμενα προβλήματα είναι σημειακές και συχνά αποσπασματικές, χωρίς να εντάσσονται σε κάποιο ευρύτερο πλάνο και ως εκ τούτου χωρίς να μπορεί να αξιολογηθεί η επιρροή τους στο σύνολο της πόλης.
Πλέον, η καθημερινότητα στις πόλεις αποκτά νέα ορολογία. Οι όροι ΣΒΑΚ, ΣΦΗΟ, ΤΠΣ ακούγονται και θα ακούγονται όλο και πιο συχνά, τόσο στα δημοτικά συμβούλια όσο και στην κοινωνία, αποτελώντας αναμφισβήτητα μια σημαντική εξέλιξη.
Τα Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) καλούνται να δώσουν βιώσιμα χαρακτηριστικά στις πόλεις, αντιμετωπίζοντας σημαντικά προβλήματα κυκλοφορίας, στάθμευσης, ρύπανσης και οδικής ασφάλειας. Τα Σχέδια Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων (ΣΦΗΟ) να μελετήσουν τη βέλτιστη χωροθέτηση θέσεων φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων σε κάθε πόλη. Τέλος, τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ) έρχονται να καθορίσουν εκ νέου τις χρήσεις γης και τους όρους δόμησης.
Τα στρατηγικά εργαλεία πλέον υπάρχουν, το ερώτημα που τίθεται όμως είναι το εξής: Μπορούν από μόνα τους να μετασχηματίσουν τις πόλεις; Η απάντηση είναι όχι. Ολα τα παραπάνω αποτελούν μελέτες, απόλυτα αναγκαίες, αλλά μελέτες, χωρίς να συνδέονται αυτόματα με προς χρηματοδότηση έργα.
Σε αυτό το σημείο έρχεται η ώρα της Αυτοδιοίκησης, των δημάρχων και των αιρετών στα δημοτικά συμβούλια, οι οποίοι θα πρέπει να αντιληφθούν το βάρος της ευθύνης που τους αναλογεί. Οι πόλεις που θα τα εκμεταλλευθούν, θα βασιστούν σε αυτά και θα προχωρήσουν στην υλοποίηση των παρεμβάσεων που προβλέπονται, θα αλλάξουν, θα προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα και θα βάλουν τις βάσεις για τις εξελίξεις των επόμενων ετών. Αντίθετα, όσες πόλεις τα αντιμετωπίσουν ως μέσο πολιτικής αντιπαράθεσης, ως κονδύλια προς απορρόφηση και θεωρητικά σχέδια, όχι μόνο θα χάσουν το τρένο των εξελίξεων αλλά θα υποθηκεύσουν σε μεγάλο βαθμό το μέλλον των πολιτών για τις επόμενες δεκαετίες.
Η συνταγή της επιτυχίας αποτελείται από τρία σκέλη: όραμα, επιμονή και εμπιστοσύνη. Οραμα για το πώς θέλουμε την πόλη σε δέκα χρόνια με βάση τις νέες συνθήκες κινητικότητας, με συμμετοχικές και ανοιχτές διαδικασίες. Επιμονή για να βρεθούν τα χρηματοδοτικά εργαλεία που απαιτούνται για να υλοποιηθούν άμεσα οι παρεμβάσεις. Εμπιστοσύνη στους ειδικούς, (συγκοινωνιολόγους, πολεοδόμους και χωροτάκτες) που πλέον συνεργάζονται αρμονικά στο πλαίσιο της διεπιστημονικότητας που χαρακτηρίζει τα εν λόγω σχέδια και τις σύγχρονες πόλεις.
Το βάρος της Αυτοδιοίκησης είναι μεγάλο αλλά και η συγκυρία μοναδική. Οι πόλεις πρέπει να μετεξελιχθούν και αυτό θα επιτευχθεί με φιλόδοξο όραμα, γρήγορα αντανακλαστικά και θαρραλέες αποφάσεις.
* Ο κ. Παναγιώτης Παπαντωνίου είναι δρ Πολιτικός Μηχανικός, πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων.