Θα είναι Αύγουστος, σχεδόν μεσάνυχτα. Θα έχει ουρά στην πόρτα. Και η «πόρτα» θα πρέπει να σκανάρει πιστοποιητικά εμβολιασμού. Θα πρέπει, θεωρητικά, και να διασταυρώνει αν ο κομιστής του πιστοποιητικού είναι το ίδιο πρόσωπο με τον πιστοποιούμενο. Θα είναι νύχτα Αυγούστου και τα ντεσιμπέλ από το πάλκο θα σε χτυπάνε στο στομάχι.
Το υβριδικό σύστημα που επέλεξε η κυβέρνηση για τους χώρους –τρόπος του λέγειν– «ψυχαγωγίας» είναι σίγουρα δύσκολο να επιτηρηθεί. Οι πολλές ποσοστώσεις και οι πολλές εξαιρέσεις προοιωνίζονται την επανάληψη της ανομικής σύγχυσης του όψιμου lockdown – όταν οι κανόνες ήταν εξεζητημένοι, αλλά κανείς δεν έμπαινε καν στον κόπο να προσποιηθεί ότι τους τηρούσε. Στο περιβάλλον μιας τέτοιας σύγχυσης ούτε ο εμβολιασμένος –άρα υγειονομικά ευαισθητοποιημένος– θα αισθάνεται ελεύθερος· ούτε ο ανεμβολίαστος θα αισθάνεται επικίνδυνος και αποδιοπομπαίος. Αμιγής αναμπουμπούλα μεικτής προελεύσεως.
Γιατί δεν επελέγη η απλή λύση; Γιατί δεν επιτρέπεται η είσοδος στους κλειστούς χώρους μόνο σε εμβολιασμένους;
Η σύντομη απάντηση από τους εμπνευστές του μεικτού συστήματος είναι ότι ο οριζόντιος διαχωρισμός θα ήταν συνταγματικά προβληματικός. Μάλλον ερήμην του Συντάγματος, η κυβέρνηση φαίνεται ότι προέβη σε μια πολιτική επιλογή: να δοκιμάσει τη σοφία της αγοράς στην προστασία της δημόσιας υγείας. Να αφήσει τυπικά στους επιχειρηματίες την επιλογή, υποχρεώνοντάς τους σε πολύ χαμηλή πληρότητα εάν επιλέξουν να τους δέχονται όλους. Και, ταυτόχρονα, να μην αποκλείσει τους ανεμβολίαστους –χονδρικά το 40% των ενηλίκων– από την πίτα της οικονομικής δραστηριότητας.
Θα άξιζε να αναρωτηθεί κανείς ποιο είναι το τελικός όφελος για την οικονομία από έναν υγειονομικά αθωράκιστο πολίτη, αν –διασκεδάζοντας και ξοδεύοντας– νοσήσει και καταλήξει να επιβαρύνει τον προϋπολογισμό του συστήματος υγείας. Ποιο θα είναι το όφελος για το ΑΕΠ εάν οι μεικτοί –και νόθα «αμιγείς»– χώροι αποβούν εστίες κοκκινίσματος των τουριστικών περιοχών;
Ακόμη πιο ολισθηρό είναι το σκεπτικό διά του οποίου επιχειρείται η συνταγματοποίηση της πολιτικής επιλογής. Κανένας περιορισμός δεν είναι ευχάριστος. Αλλά η βαρύτητά του δεν μπορεί παρά να μετριέται με το δεδομένο ότι δεν έχουμε καν βγει από μια περίοδο βάναυσης περιστολής των συνταγματικών ελευθεριών. Οταν έχεις αναγκαστεί να βάλεις το μισό Σύνταγμα στον πάγο, ιεραρχείς διαφορετικά τις ευαισθησίες σου. Οταν, ας πούμε, έχεις κλείσει τα σχολεία για μήνες, δεν μπορείς ξαφνικά να παρουσιάζεις ως απαραβίαστο το δικαίωμα του ανεμβολίαστου στα μπουζούκια. Και όταν κάποιος πολίτης αδιαφορεί για τον κίνδυνο που προκαλεί για την κοινωνική ζωή, δεν μπορεί να αξιώνει να την απολαμβάνει ανεμπόδιστα.
Δεν είναι παράλογο ότι η κυβέρνηση επέλεξε να μην προχωρήσει αμέσως σε δραστικό περιορισμό των ανεμβολίαστων. Παράλογο είναι που λέει ότι το κάνει για λόγους συνταγματικούς. Ο,τι παρουσιάζεται σήμερα ως αντισυνταγματικό, δεν μπορεί να εμφανιστεί ως νόμιμο το φθινόπωρο – αν το απαιτεί η δημόσια υγεία. Κανόνας που άρχισε μεικτός, δύσκολα παστεριώνεται.
Δύο συν τρία
Τα δύο χρόνια που μετράμε από τις εκλογές θα έπρεπε να τα μετράμε πέντε. Η πολιτική πραγματικότητα που αποτυπώθηκε στην κάλπη την 7η Ιουλίου του 2019, είχε αρχίσει να διαμορφώνεται τριάμισι χρόνια πριν, με την αλλαγή ηγεσίας στη Νέα Δημοκρατία. Τότε η τήξη του παλαιού δικομματισμού φάνταζε το πιθανότερο σενάριο. Πολλοί στοιχημάτιζαν –και δογμάτιζαν– ότι δεν επρόκειτο ξανά να δούμε στην Ελλάδα μονοκομματικές, αυτοδύναμες κυβερνήσεις. Η αλλαγή στους συσχετισμούς που κατέγραψαν για πρώτη φορά τότε δεν αντεστράφη ποτέ. Αν πιστέψει κανείς τις τάσεις που παγίως καταγράφουν οι μετρήσεις της τελευταίας διετίας, ο παλαιός δικομματισμός όντως εξέπνευσε. Αλλά όχι υπέρ της ιταλοποίησης. Οχι υπέρ του κατακερματισμού. Ο χάρτης του ενός μεγάλου κόμματος –με το δεύτερο να μην μπορεί να κλονίσει την κυριαρχία του πρώτου, ούτε μόνο ούτε με όλες τις πιθανές συμμαχίες– έχει εμπεδωθεί. Εχει έτσι εμπεδωθεί και ο σύστοιχος κίνδυνος να πέσει η Ν.Δ. θύμα της επιτυχίας της. Να πολιτευθεί στο υπόλοιπο της θητείας της σαν άτρωτη. Σαν να μην την περιμένει θαμμένη η νάρκη της διπλής κάλπης.