Αρκεί μια στραβοκλωτσιά ή ένας λάθος υπολογισμός για να μετατραπεί κάποιος από εν δυνάμει «εθνικό ήρωα» σε «παρείσακτο» και «ξένο»; Μπορούν ένα, δύο ή τρία χαμένα πέναλτι να τροφοδοτήσουν με περίσσιο μίσος τον, ούτως ή άλλως, τοξικό χυλό των μέσων κοινωνικής δικτύωσης; Οι ρατσιστικές επιθέσεις που εκδηλώθηκαν ψηφιακά κατά των τριών μαύρων ποδοσφαιριστών της Εθνικής Αγγλίας μετά την αποτυχία τους να νικήσουν τον Ιταλό τερματοφύλακα από τα 11 βήματα στον τελικό του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος, δεν προέκυψαν από το πουθενά. Ενστικτα που τόσο καιρό βρίσκονταν εν υπνώσει, καλυμμένα από την ομοιόμορφη εμφάνιση μιας ποδοσφαιρικής φανέλας, ξύπνησαν απότομα μόλις οι «άλλοι» έπαψαν να είναι «χρήσιμοι».
Δεν χρειάζεται να κοιτάξουμε μακριά για να αντλήσουμε παρόμοια παραδείγματα κοινωνικού εξοστρακισμού. Αρκεί να στρέψουμε το βλέμμα και στη δική μας γειτονιά. Υπάρχει μια αίσθηση, ανά εποχές και περιοχές ίσως πιο έντονη, ότι όσοι διαφέρουν από εμάς στην καταγωγή, στο χρώμα του δέρματος ή στον σεξουαλικό προσανατολισμό δεν έχουν δικαίωμα στην αποτυχία. Οτι πρέπει το πέρασμά τους από τον κοινωνικό μας περίγυρο να συνοδεύεται και από κάποιο πιστοποιητικό τελειότητας, σε οποιονδήποτε τομέα, για να τους δούμε με άλλο μάτι, για να αποδεχτούμε την όποια διαφορετικότητα ή να την αγνοήσουμε.
Οσο κάποιοι μάς κερνούν εθνικές χαρές στα γήπεδα ποδοσφαίρου και μπάσκετ, ή στους Ολυμπιακούς Αγώνες, γίνονται άμεσα αποδεκτοί. Το ταλέντο τους λειτουργεί ως διαβατήριο ενσωμάτωσης. Το πρόβλημα, όμως, αποκτά μεγαλύτερες διαστάσεις όταν και για την πολιτεία αυτοί οι άνθρωποι γίνονται πιο εύκολα ορατοί υπό αυτές τις προϋποθέσεις. Οταν για χάρη ενός ταλέντου παρακάμπτονται ανυπέρβλητα –για άλλους– γραφειοκρατικά εμπόδια. Δεν θα έπρεπε να είναι έτσι. Κανείς δεν αξίζει να μεγαλώνει με αυτή την πίεση, χωρίς περιθώριο στο λάθος. Κανείς δεν πρέπει να αποδεικνύει ότι είναι τέλειος για να γίνεται ορατός ή αποδεκτός.
Δεν μπορούμε να παραβλέψουμε, πάντως, ούτε τις διαδικτυακές προσβολές. Ακόμη και αν αυτές εκδηλώνονται στον εικονικό κόσμο του Διαδικτύου, μπορεί να έχουν συνέπειες στην πραγματική ζωή. Οσο και αν οι ψηφιακές ζωές, συζητήσεις και συναναστροφές μας εγκλωβίζονται συχνά μέσα σε μικρές ή μεγαλύτερες φούσκες, σε ζώνες που οριοθετούνται από ομοϊδεάτες μας, ο όχλος μπορεί εύκολα να διαβρώσει αντίστοιχα στεγανά. Οταν αποκτήσει χαρακτηριστικά ψηφιακής χιονοστιβάδας, δεν θα αρκεί ένας αλγόριθμος για να τον συγκρατήσει.