Τα ηλικιωμένα ζευγάρια πηγαίνουν για μπάνιο νωρίς το πρωί. Ανοίγουν τα πτυσσόμενα καρεκλάκια τους σε κάποιον βραχώδη κολπίσκο μακριά από το οργανωμένο κομμάτι της παραλίας με τις ξαπλώστρες και τα μπιτς μπαρ· μακριά από τις «πολλές κινήσεις κι ομιλίες».
Απλώνουν πάνω στα βράχια πετσέτες με πολύχρωμους αστερίες, κοχύλια και άγκυρες. Φορούν πλατύγυρα, ψάθινα καπέλα. Πριν από το κολύμπι, εκείνη θα βάλει απαραιτήτως πλαστικό σκουφάκι, για να μη βραχούν τα μαλλιά της. Συνήθως είναι λευκό ή γαλάζιο ή κίτρινο, με μεγάλες, ανάγλυφες μαργαρίτες. Ολο και κάποια ατίθαση λευκή τούφα θα μείνει εκτός. Εκείνος θα τη δει και θα τη σπρώξει τρυφερά κάτω από το σκουφάκι.
Μπαίνουν στη θάλασσα με μικρά, προσεκτικά βήματα, πιασμένοι από το χέρι. «Πρόσεχε, είναι ένας αχινός εκεί», μπορεί να της πει εκείνος. Μετά κολυμπούν για ώρα. Αλλοτε δίπλα δίπλα, άλλοτε χωριστά. Πιάνουν κουβέντα με άλλους ηλικιωμένους λουόμενους, πηγαδάκια στήνονται μέσα στο νερό. Συζητούν για την πολιτική και την οικονομία, για την καλλιτεχνική και την αθλητική επικαιρότητα, για τα παιδιά και, κυρίως, για τα εγγόνια τους.
Οταν βγαίνουν από το νερό, η γυναίκα θα τυλίξει την πετσέτα της γύρω από το στήθος της και θα βγάλει το μαγιό της, για να φορέσει στεγνό. Μετά θα αλείψει το πρόσωπο, τα μπράτσα και τα πόδια της με αντηλιακό. Ο άνδρας θα ξεφυλλίσει κάποιο περιοδικό. Ή θα φάει κεράσια ή βερίκοκα από το τάπερ που έχουν μαζί τους. Ή θα μιλήσει στο κινητό με κάποιον φίλο του. Ή θα λαγοκοιμηθεί για λίγο.
Τα ηλικιωμένα ζευγάρια δεν μιλούν πολύ. Δεν είναι κακό, κάθε άλλο. Στη σφαίρα της τόσο βαθιάς βιωμένης οικειότητας –όταν μια συμβίωση μετράει 30, 40, 50 χρόνια ή και περισσότερα και είναι αρμονική, όταν έχουν λειανθεί οι γωνίες της νιότης– η σιωπή είναι κατάκτηση και χαρά.
Δεν χρειάζεται, άλλωστε, να μιλήσουν. Ο ένας μπορεί να ακούει τον άλλον έστω κι αν δεν έχει πει λέξη. Τον βλέπει ακόμα κι όταν έχει το βλέμμα του στραμμένο αλλού. Οι λιγοστές κουβέντες τους μάλλον μονόλογοι είναι, όχι διάλογοι. Ακόμα και οι ερωτήσεις τους, απαντήσεις δεν ζητούν. Λες και τις περικλείουν.
– Καθάρισα φασολάκια χθες βράδυ, θα τα βράσω μόλις γυρίσουμε.
– Τα παιδιά δεν τηλεφώνησαν ακόμα.
– Λες να μας φέρουν τη μικρή το Σαββατοκύριακο;
– Πάλι ξέχασα να πάρω το χάπι για την πίεση.
– Εβαλες φρέσκο νερό στη γάτα;
– Ερχεται καύσωνας την επόμενη εβδομάδα.
– Λες να χρειαστεί να κάνουμε και τρίτη δόση του εμβολίου το φθινόπωρο;
– Θυμάσαι εκείνο το καλοκαίρι στη Σίφνο;
Οσο μεγαλώνω έρχεται ολοένα και πιο συχνά στο μυαλό μου κάτι που έγραψε ο Αμερικανός συγγραφέας Φίλιπ Ροθ στο βιβλίο του «Καθένας» (2006, εκδόσεις Πόλις, μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης), αυτήν τη σπαρακτική μαρτυρία του για τη φθορά και την απώλεια: «Τα γηρατειά δεν είναι μάχη, είναι σφαγή!». Οχι, δεν είναι. Τουλάχιστον δεν είναι για όλους. Για τους ανθρώπους που έχουν αξιωθεί το «μαζί» έχοντας κοπιάσει πολύ γι’ αυτό, τα γηρατειά είναι δώρο.
Γι’ αυτό και κάθε φορά που βλέπω ηλικιωμένα ζευγάρια, ειδικά στη θάλασσα, τα χαίρομαι. Απολαμβάνω τις σιωπές και τα γέλια τους. Και τα ζηλεύω.
Κάτι έχει μείνει
Για τη γενιά των πατεράδων μας, που έπαιζαν σε αλάνες με μπάλες φτιαγμένες από κάλτσες παραγεμισμένες με κουρέλια, το ποδόσφαιρο ήταν όνειρο. Μας έμαθαν να το αγαπάμε, να το απολαμβάνουμε. Το έβλεπαν με έναν συγκινητικό ρομαντισμό. Σήμερα και εκείνοι και εμείς γνωρίζουμε καλά τη σκοτεινή πλευρά του: την άκρατη εμπορευματοποίηση, την οπαδοποίηση, τους στημένους αγώνες, τις «παράγκες». Η ΑΕΚ επέλεξε τον Βασίλη Τσιάρτα για προπονητή της δεύτερης ομάδας της. Αποφάσισε να χρίσει «δάσκαλο» για τα νέα παιδιά που φορούν τη φανέλα της τον εκφραστή μιας ακραίας και επιθετικής ρητορικής: κατά της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, των μεταναστών, ακόμα και του Γιάννη Αντετοκούνμπο. Η ανακοίνωση της Original ήταν σαφής: «Η μάνα όλων των προσφύγων, η αγκαλιά των φτωχών, η ΑΕΚ, δεν νοείται να έχει στον πάγκο της ένα πρόσωπο που αποτελεί ρατσιστική μορφή, αφού οι δηλώσεις και οι πράξεις του κατά καιρούς φανερώνουν έναν άνθρωπο μισαλλόδοξο και κακοήθη» – και απέδειξε ότι κάτι έχει μείνει, τελικά, από την αγνή αγάπη των μπαμπάδων μας για την μπάλα. Ο Τσιάρτας αρνήθηκε την πρόταση. Το θέμα είναι ότι η πρόταση δεν έπρεπε να έχει γίνει…