Η πρωτοβουλία του Ελληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη να συνομιλήσει εγκαίρως με τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν με θέμα τις δραματικές εξελίξεις στο Αφγανιστάν και ειδικά για την υψηλή πιθανότητα νέων προσφυγικών/μεταναστευτικών ροών προς δυσμάς αποτελεί διπλωματική κίνηση ουσίας, ιδιαίτερης σημασίας και ισχυρής σημειολογίας. Αποδεικνύει ότι η Ελλάδα αντιλαμβάνεται το ειδικό βάρος των διεθνών εξελίξεων και τον αντίκτυπό τους στην ευρύτερη περιοχή της. Στέλνει μήνυμα προς κάθε κατεύθυνση ότι σε συγκεκριμένες περιστάσεις η Ελλάδα δεν διστάζει να υπερβεί υπάρχουσες δυσκολίες και εντάσεις, όπως συμβαίνει με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, προκειμένου να υπηρετήσει την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην περιοχή της, υπηρετώντας ταυτόχρονα και το δικό της εθνικό συμφέρον. Επιβεβαιώνει έτσι ότι και θέλει και μπορεί να κάνει πράξη τον ρόλο της ως παράγων ασφάλειας και σταθερότητας στην Αν. Μεσόγειο.
Το ισχυρό ενδεχόμενο αυξημένων προσφυγικών/μεταναστευτικών κυμάτων λόγω των εξελίξεων στο Αφγανιστάν διαμορφώνει συνθήκες σύγκλισης ανησυχιών αλλά και συμφερόντων Αθήνας και Αγκυρας. Τόσο η Τουρκία όσο και η Ελλάδα δεν θα ήθελαν να αντιμετωπίσουν μια νέα ανθρωπιστική κρίση που θα προσομοίαζε με εκείνη του 2015, που είχε προκαλέσει ο εμφύλιος στη Συρία. Μπροστά σε μια τέτοιας κλίμακας πρόκληση θα ήταν λάθος να μην υπάρχει επικοινωνία Αθήνας – Αγκυρας. Είναι πολλαπλά θετικό ότι αυτό το λάθος αποφεύχθηκε με πρωτοβουλία του Ελληνα πρωθυπουργού.
Το γεγονός της επικεντρωμένης στο Αφγανιστάν συνομιλίας Μητσοτάκη – Ερντογάν προφανώς και δεν αλλάζει τίποτα στις γνωστές εκ διαμέτρου αντίθετες θέσεις των δύο χωρών στα ζητήματα του Αιγαίου, της Κύπρου και ευρύτερα της Αν. Μεσογείου. Την επιβάλλει όμως ο ρεαλισμός μπροστά στο ενδεχόμενο νέων, κοινών προκλήσεων.
Είναι επίσης δεδομένο ότι η Ελλάδα, όπως απέδειξε στον Εβρο, τον Μάρτιο του 2020, είναι αποφασισμένη να προστατεύσει πλήρως τα σύνορά της, υπερασπιζόμενη την ασφάλειά της, σεβόμενη ταυτόχρονα το θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα στη ζωή. Το ότι η Ελλάδα πάντα αντιδρούσε σθεναρά σε κάθε απόπειρα εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού/προσφυγικού δεν σήμαινε ότι δεν αναγνώριζε τη μείζονα μεταναστευτική πρόκληση που αντιμετώπιζε και αντιμετωπίζει η Τουρκία με τέσσερα εκατ. πρόσφυγες και μετανάστες στο έδαφός της. Γι’ αυτό και στο πλαίσιο της Ε.Ε. σταθερά υποστηρίζει την ανάγκη ευρωπαϊκής στήριξης της Τουρκίας για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής/προσφυγικής πρόκλησης. Ταυτόχρονα υπογράμμιζε πάντα ότι η ευρωπαϊκή αρωγή δεν έπρεπε να είναι μια λευκή επιταγή. Θα έπρεπε να είναι στενά συνδεδεμένη με απτά, συγκεκριμένα μέτρα αποτελεσματικού ελέγχου των μεταναστευτικών ροών από την Τουρκία.
Αυτό μπορεί να κάνει η Ελλάδα και στην παρούσα, δύσκολη συγκυρία. Από την πλευρά της η Τουρκία οφείλει να παίξει με καθαρούς όρους. Να αποφύγει κάθε σκέψη για πιθανή εκμετάλλευση του μεταναστευτικού/προσφυγικού προκειμένου να επιτύχει δικούς της, ιδιοτελείς πολιτικούς και γεωστρατηγικούς σκοπούς.
Η σημασία της πρωτοβουλίας Μητσοτάκη έχει ευρύτερη σημειολογία, καθώς δείχνει στους δυτικούς εταίρους και συμμάχους ότι η Αθήνα είναι έτοιμη, με ρεαλιστικές κινήσεις και πρωτοβουλίες, να εμπλουτίσει το περιεχόμενο της σταθεροποιητικής πολιτικής που εφαρμόζει στην Αν. Μεσόγειο. Γίνεται έτσι ένας αξιόπιστος συνομιλητής τους για ένα σοβαρό ζήτημα διεθνούς πολιτικής. Με δυο λόγια η πρωτοβουλία αυτή προασπίζει εθνικά συμφέροντα, συμβάλλει στην περιφερειακή σταθερότητα, προσδίδει κύρος και αναβαθμίζει τη διεθνή θέση της Ελλάδας. Δείχνει επίσης ότι η επικοινωνία με την Τουρκία μπορεί να μην είναι μονοθεματική και μονοδιάστατη, χωρίς ταυτόχρονα να μεταβάλλει κατά κεραία τις σταθερές, θεμελιακές εθνικές θέσεις στο πεδίο των ελληνοτουρκικών.
Θέλω να ελπίζω ότι η αντιπολίτευση θα αναγνωρίσει στην κίνηση αυτή τη βαρύτητα που της αρμόζει, χωρίς να εγκλωβιστεί για ακόμα μία φορά σε μικρόψυχες, μικροπολιτικές αντιδράσεις που μόνο ηχώ γκρίνιας θα δημιουργούσαν.
* Ο κ. Γιώργος Κουμουτσάκος είναι βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας.