Μπορούμε να κατηγοριοποιήσουμε τον συμβολισμό του Αφγανιστάν για την ισλαμιστική τρομοκρατία σε τρεις κύκλους:
α) 1979: Οι Μουτζαχεντίν, ισλαμιστές ένοπλοι μαχητές από πολλές χώρες του κόσμου, ταξιδεύουν στο Αφγανιστάν για να συμμετάσχουν στην αντίσταση κατά της στρατιωτικής επέμβασης της ΕΣΣΔ. Ανάμεσα σε αυτούς ξεχωρίζει ο Αμπντουλάχ Αζάμ, πνευματικός καθοδηγητής του Οσάμα μπιν Λάντεν και θεωρητικός της παγκόσμιας τζιχάντ. Μία από τις σημαντικότερες επιπτώσεις αυτού του πρώτου κύκλου είναι η δημιουργία του θεσμού των αλλοδαπών ισλαμιστών μαχητών, τους οποίους, μετά το 1989, τους συναντάμε σε πάρα πολλές χώρες.
β) 1989: Με την αποχώρηση των στρατευμάτων της ΕΣΣΔ ξεκινάει μία μεγάλη εσωτερική αντιπαράθεση στις ομάδες, ντόπιες και ξένες, της αντίστασης. Το αποτέλεσμα αυτών των αντιπαραθέσεων ήταν η δημιουργία το 1989 από τον Οσάμα μπιν Λάντεν της Al Qaeda και σταδιακά, με αποκορύφωμα το 1994, των Ταλιμπάν, οι οποίοι το 1996 απέκτησαν τον έλεγχο μεγάλου μέρους του Αφγανιστάν. Μία διεθνής τρομοκρατική οργάνωση συνυπάρχει και συνεργάζεται με ένα εθνικό ισλαμιστικό καθεστώς.
γ) 2001: Οι τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου στις ΗΠΑ αλλάζουν ριζικά την ασφάλεια και αναδεικνύουν την ισλαμιστική τρομοκρατία ως τη νούμερο ένα απειλή για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια. Από το 1999 η διεθνής κοινότητα είχε επιβάλει κυρώσεις στους Ταλιμπάν. Μετά τις επιθέσεις, το Αφγανιστάν βρίσκεται στο επίκεντρο του πολέμου κατά της τρομοκρατίας.
31.8.2021. Ο τελευταίος Αμερικανός στρατιώτης που αποχώρησε από το Αφγανιστάν. Είκοσι χρόνια μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις που άλλαξαν τον κόσμο, την ασφάλεια, αλλά και την καθημερινότητά μας και τη στιγμή που οι πρώτοι στρατιώτες των ΗΠΑ πάτησαν το πόδι τους στο Αφγανιστάν.
Η ιστορία κάνει έναν εξαιρετικά αμφίσημο κύκλο με το Αφγανιστάν ξανά στο επίκεντρο. Οι Ταλιμπάν επέστρεψαν στον έλεγχο της χώρας και η απειλή της ισλαμιστικής τρομοκρατίας, όπως απέδειξαν και οι πολύνεκρες επιθέσεις στο αεροδρόμιο της Καμπούλ, είναι ξανά υψηλή. Οι επόμενοι μήνες θα δείξουν πολλά τόσο για τη διεθνή ασφάλεια, όσο και για τη στρατηγική των ΗΠΑ, αλλά και το πλαίσιο καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Εως τότε, πολλοί θα αναρωτιούνται αν τελικά μπορεί να κερδηθεί ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας και αν οι ΗΠΑ κέρδισαν ή έχασαν στο Αφγανιστάν. Κανείς δεν μπορεί να αποτιμήσει την επέμβαση στο Αφγανιστάν απλουστευτικά και με όρους άσπρου μαύρου. Οι ΗΠΑ βρίσκονται σε μια φάση μετάβασης και μετεξέλιξης και το Αφγανιστάν ήταν μία χαίνουσα πληγή που με όρους ψυχρού ρεαλισμού δεν είχε τίποτε να προσφέρει στο καθεστώς Μπάιντεν. Το ίδιο ισχύει και για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Δεν αντιμετωπίζουμε μία χώρα, που μπορεί απλώς να ηττηθεί στρατιωτικά, αλλά μία θανατηφόρο ιδέα, την παγκόσμια τζιχάντ, την οποία δύσκολα μπορεί κάποιος απλώς και μόνον να βομβαρδίσει.
* Ο κ. Τριαντάφυλλος Καρατράντος είναι δρ Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών, επιστημονικός συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ.