Τα γεγονότα του Αφγανιστάν, που κατά τον ύπατο εκπρόσωπο της Ε.Ε. για την εξωτερική πολιτική κ. Μπορέλ έχουν χαρακτηριστεί σαν «καταστροφή και εφιάλτης» για τη Δύση, θα μπορούσαν να σηματοδοτήσουν μιαν επανεκκίνηση γι’ αυτήν, μιαν ανασύνταξη και αναδιοργάνωση, ώστε να γίνει δυναμικός γεωπολιτικός παίκτης στην παγκόσμια σκηνή και να προστατεύσει την επικράτειά της, τον πολιτισμό της, τα κεκτημένα της, δηλαδή τις αρχές και αξίες της σε σχέση με τον άνθρωπο.
Σήμερα η Ε.Ε. αντιμετωπίζει τα προβλήματά της με μια χλιαρή και αναποτελεσματική ρητορική, έχει χάσει τον δυναμισμό της και την αξιοπιστία της. Τα Βαρώσια ελέγχονται από τον Ερντογάν, ενώ είναι δικό της έδαφος, ο ίδιος ετιμώρησε την πρόεδρό της με ορθοστασία κατά την επίσκεψή της προ μηνών στην Αγκυρα, το εμπάργκο της για τη Λιβύη αγνοήθηκε από τον δράστη (Τουρκία) και πολλά άλλα. Με ποια αξιοπιστία να επηρεάσει καταστάσεις στην Ουκρανία, στη Λευκορωσία, στη Μέση Ανατολή;
Το έτερον σκέλος της Δύσης, οι ΗΠΑ, πέραν των εσωτερικών προβλημάτων, φυλετικών διακρίσεων, ελλειμματικής κρατικής πρόνοιας, μεταναστευτικών ροών, πολιτικού διχασμού που κατέληξε σε έφοδο στο Καπιτώλιο, προβαίνουν επί δεκαετίες σε άστοχες παρεμβάσεις και επεμβάσεις στο εξωτερικό, με στόχους ανεδαφικούς και ακατανόητους, όπως η μετάγγιση της δημοκρατίας σε απρόσφορα κράτη, ισλαμικά, που την αντιμάχονται, όπως αντιμάχονται και τον δυτικό τρόπο ζωής. Ο πρόεδρος Μπάιντεν έχει κληρονομήσει πολλά βάρη, όμως επιβάλλεται να βρει τον σωστό βηματισμό ως προς τις εξωτερικές σχέσεις της χώρας του και κυρίως ως προς την Ε.Ε., μετά την αντιευρωπαϊκή πολιτική του προκατόχου του και να αποκαταστήσει τον ηγετικό ρόλο της χώρας του στα παγκόσμια πράγματα.
Η Ε.Ε. οφείλει να επανεκτιμήσει την κατάσταση, να θέσει νέες στρατηγικές προτεραιότητες και πρωτίστως να δείξει δυναμισμό και τόλμη, διότι το Αφγανιστάν πολύ πιθανόν να γίνει καταλύτης ανακατατάξεων, από τις οποίες να προκύψουν νέες γεωπολιτικές οντότητες, με τις δικές τους προκλητικές επιδιώξεις έναντι της Δύσης.
Αυτές οι προκλήσεις, επεκτατικές και διαβρωτικές των δυτικών κοινωνιών, με εργαλεία τις νέες μορφές πολέμου, τον υβριδικό πόλεμο, τον κυβερνοπόλεμο, την τρομοκρατία, την εργαλειοποίηση των μεταναστών, τις ασύμμετρες ενέργειες, απαιτούν αντιμετώπιση από την Ε.Ε., η οποία για την ώρα είναι ανέτοιμη.
Η άμυνα και η ασφάλειά της, ως έχουν σήμερα, δεν έχουν εξασφαλισμένη την προστασία της. Το ΝΑΤΟ είναι παλαιάς κοπής αμυντική συμμαχία και οι νέες προκλήσεις δεν είναι στα μέτρα του, η δε ομπρέλα προστασίας των ΗΠΑ είναι συζητήσιμης αποτελεσματικότητας, δεδομένου ότι η χώρα αυτή ήδη προσανατολίζει τον γεωπολιτικό ρόλο της προς την Ασία και τον Ειρηνικό ωκεανό. Το ΝΑΤΟ εκπλήρωσε με επιτυχία τον αρχικό και βασικό ρόλο του, αφού ο Ψυχρός Πόλεμος ποτέ δεν έγινε Θερμός. Ομως, έχει επενεργήσει ως τροχοπέδη στην ανάπτυξη ιδίας στρατιωτικής ισχύος από την Ε.Ε. και ακόμα παρεμπόδισε την ανάπτυξη συνθηκών καλής γειτονίας, ή και συμμαχίας με τη Ρωσία, μετά τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, που σήμερα, μετά τα γεγονότα στο Αφγανιστάν, θα δικαίωναν πλήρως μια τέτοια επιλογή και θα μετρίαζαν την αγωνία της. Η προκομμουνιστική Ρωσία ήταν ανέκαθεν μέρος του ευρωπαϊκού γίγνεσθαι, γιατί να μην ξαναγίνει, αφού και γεωγραφικά έως τα Ουράλια είναι ευρωπαϊκό έδαφος.
Αντί του ΝΑΤΟ, η Δύση, Ε.Ε. και Βόρεια Αμερική (ΗΠΑ και Καναδάς), μπορούν να κτίσουν νέα συμμαχία, για να προστατεύσουν τον κοινό πολιτισμό τους και τις αρχές και αξίες που καθιέρωσαν, από τη λαίλαπα που ενδεχομένως τους περιμένει, χωρίς να ευρεθούν ανέτοιμες.
Η Ε.Ε., ως έχει σήμερα, έφθασε στα όριά της και δεν μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο, μέσα σε ένα περιβάλλον που ήδη έχει αλλάξει και θα αλλάξει προς το ανταγωνιστικότερο και επιθετικότερο. Εχει ανάγκη θεσμικών αλλαγών, με εμβάθυνση και ολοκλήρωση, προς την κατεύθυνση μιας μορφής ομοσπονδιοποίησης, που να την κάνει περισσότερο λειτουργική. Εκ των ων ουκ άνευ είναι η απόκτηση επάρκειας στον τομέα αμύνης και ασφαλείας, με δική της στρατιωτική ισχύ (ευρωπαϊκές δυνάμεις) και παράλληλα μία ενιαία και δυναμική εξωτερική πολιτική. Συνακόλουθα να διορθώσει οργανωτικές και λειτουργικές αδυναμίες, ώστε σε σύντομο χρόνο να καταστεί υπολογίσιμη γεωπολιτική οντότητα.
Μία νέα στρατηγική αντιμετώπισης των επερχόμενων εξελίξεων σε παγκόσμια κλίμακα από τη Δύση είναι απολύτως αναγκαία. Οι εξελίξεις στον κόσμο μας θα τρέξουν γρήγορα και οι καιροί… ου μενετοί.
* Ο στρατηγός ε.α. Δημήτριος Σκαρβέλης είναι επίτιμος αρχηγός ΓΕΕΘΑ, ακαδημαϊκός.