Την ώρα που σχεδόν διπλασίαζε τις προβλέψεις της κυβέρνησης για την ανάπτυξη το 2021 από τη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αναφέρθηκε και στις ανατιμήσεις. Εκτός από τα μέτρα για την κάλυψη των αυξήσεων των τιμολογίων του ρεύματος, δεσμεύθηκε επίσης να ελέγξει τη λειτουργία του ανταγωνισμού, ως την πρώτη γραμμή προστασίας απέναντι στην ακρίβεια. Το ζήτημα θα χρειαστεί ιδιαίτερη προσοχή, καθώς οι πιέσεις στις τιμές είναι φαινόμενο που μπορεί να μην περιορίζεται στην Ελλάδα, αλλά μπορεί να έχει ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες και για τους καταναλωτές και για την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό τον επόμενο χρόνο ανεβαίνουν για 10 συνεχείς μήνες και πλέον βρίσκονται στα υψηλότερα επίπεδα από το 2013. Η ομοσπονδιακή τράπεζα Fed επιμένει ότι η άνοδος των τιμών είναι παροδική, αλλά πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι θα αρχίσει να περιορίζει τις αγορές ομολόγων, ανοίγοντας τον δρόμο για την άνοδο των επιτοκίων σε δεύτερο χρόνο. Το φάντασμα του πληθωρισμού επηρεάζει ήδη, αν όχι την οικονομία τότε σίγουρα την πολιτική – και αυτό το φαινόμενο δεν είναι παροδικό.
Οι Ρεπουμπλικανοί αντιτάσσονται στα μέτρα δημοσιονομικής στήριξης που θεωρούν υπερβολικά ή αντιπαραγωγικά και θεωρείται ζήτημα χρόνου να βάλουν στο στόχαστρο το νομοσχέδιο Build Back Better, το οποίο εκτιμούν ότι θα αυξήσει τις πληθωριστικές πιέσεις με τα 3,5 τρισ. δολάρια που θα διαθέσει στους πλέον οικονομικά ευάλωτους. Καθώς όμως οι προβλέψεις για την έξοδο από την πανδημία καθυστερούν λόγω της μετάλλαξης «Δέλτα», η κυβέρνηση του προέδρου Τζο Μπάιντεν θεωρεί ότι είναι κρίσιμη η ενίσχυση της κοινωνικής πρόνοιας – η οποία είναι επίσης μια από τις βασικές προεκλογικές του υποσχέσεις.
Στον Καναδά, ενόψει των πρόωρων εκλογών την επόμενη εβδομάδα, οι Συντηρητικοί κατηγορούν την κυβέρνηση για την άνοδο των τιμών βασικών καταναλωτικών προϊόντων, την οποία αποδίδουν στον υψηλό δανεισμό για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Ούτε οι ίδιοι όμως έχουν σχέδιο να μειώσουν τις δημόσιες δαπάνες, ενώ δίνουν μια δεκαετία για τον ισοσκελισμό του προϋπολογισμού. Ως απάντηση στην ακρίβεια, η κυβέρνηση απαντά με κίνητρα και επιδοτήσεις για την απόκτηση πρώτης κατοικίας.
Ολα αυτά δεν αντιμετωπίζουν βέβαια τον πυρήνα του προβλήματος. Η ακρίβεια είναι αποτέλεσμα των δυσκολιών στην εφοδιαστική αλυσίδα που προκάλεσε η πανδημία. Ως συνέπεια, σημειώνονται ελλείψεις σε πολλά προϊόντα, την ώρα που φορτία παραμένουν στα αζήτητα στα λιμάνια, καθώς το κόστος μεταφοράς τους εκτοξεύθηκε όσο εκείνα ταξίδευαν. Οφείλεται όμως και στην άνοδο των τιμών της ενέργειας, αλλά και ευρύτερα των πρώτων υλών, που πιέζει υψηλότερα το κόστος της παραγωγής.
Το πρόβλημα λοιπόν δεν είναι τα μέτρα στήριξης των ανέργων, πόσο μάλλον της απασχόλησης. Δεν αυξάνουν αυτά τις τιμές του ψωμιού και του καφέ.
Αντιθέτως, η στήριξη της απασχόλησης και τα μέτρα μείωσης των φορολογικών βαρών σε όσο το δυνατόν ευρύτερο πεδίο της οικονομίας, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων, είναι απαραίτητα για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, ιδιαίτερα σε μια χώρα όπως η Ελλάδα που έχει επιβαρυνθεί τόσο πολύ από την υπερφορολόγηση στο παρελθόν. Οπως και η πανδημία, όμως, η ακρίβεια δεν μπορεί να ξορκιστεί με ευχολόγια ότι είναι παροδική.
* Η κ. Κατερίνα Σώκου είναι Nonresident Senior Fellow, Atlantic Council.