Στο βιβλίο μου «Ελλάδα και Βόρεια Μακεδονία – Αυτοψία της Συμφωνίας των Πρεσπών», που εκδόθηκε αμέσως μετά την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών, σημείωνα τα εξής: μόνο το άμεσο, με βεβαιότητα δε το απώτερο, μέλλον θα δείξει αν η Συμφωνία αυτή θα καταγραφεί σαν «ιστορική». Αν, δηλαδή, θα αντέξει στη δοκιμασία του χρόνου.
Πρόκειται για μία «δύσκολη Συμφωνία» κυρίως ως προς την πλήρη και πραγματική της εφαρμογή. Προϋποθέτει την ύπαρξη σήμερα και διατήρηση αύριο μιας θετικής «βαλκανικής εξαίρεσης» (Balkan exceptionalism). Εξηγώ την έννοια αυτού του όρου:
α. Η οριστική ως προς όλες τις δεσμευτικές πρόνοιες εφαρμογή της Συμφωνίας και από τις δύο χώρες βαδίζει αντίστροφα προς τη φορά των πολιτικών ανακατατάξεων και του αναθεωρητισμού που επικρατεί στην Ευρώπη.
β. Προεξοφλεί και χρειάζεται την ύπαρξη συναινετικών και σταθερών πολιτικών και στις δύο χώρες υπέρ της εφαρμογής της Συμφωνίας, καθώς και κοινοβουλευτικών πλειοψηφιών. Αρα, θεμελιώδης όρος είναι η εφεξής σταθερή και ταυτόχρονη ανάδειξη κοινοβουλευτικών πλειοψηφιών στην Ελλάδα και τη Βόρεια Μακεδονία υπέρ της εφαρμογής της Συμφωνίας.
γ. Μετά βεβαιότητος εκλογική πρόβλεψη είναι σήμερα ριψοκίνδυνη και μάλλον αδύνατη για οποιαδήποτε σχεδόν χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αρα προβλέπουμε ότι δύο χώρες στα Βαλκάνια, παρά τα θεμελιώδη διαφορετικά χαρακτηριστικά τους θα αποτελέσουν τη θετική εξαίρεση του ευρωπαϊκού κανόνα.
δ. Η συνέχεια της στήριξης προς τη Συμφωνία εκλαμβάνεται περίπου ως αυτοματοποιημένη. Θεωρείται δεδομένη τόσο κατά την υπογραφή της (οριστικής και αμετάκλητης ως προς την εφαρμογή) Συμφωνίας όσο και για τον πλήρη και ετεροχρονισμένο συγχρονισμό της σε Αθήνα και Σκόπια.
ε. Επιπλέον, αβέβαιο είναι κατά πόσον τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα θελήσουν να δώσουν το τελικό πολιτικό πράσινο φως για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Αν τούτο δεν συμβεί στο ορατό μέλλον κατά απόλυτα δεσμευτικό τρόπο, τόσο η Συμφωνία όσο και οι κυβερνήσεις των Σκοπίων και των Αθηνών θα μπορούσαν να βρεθούν ενώπιον απροβλέπτων εξελίξεων. Τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης βρίσκονται σε διπλή περιδίνηση· του αναθεωρητισμού τόσο σε σχέση με το ευρωπαϊκό κεκτημένο όσο και σε σχέση με τη διεύρυνση προς τα Δυτικά Βαλκάνια.
Για τον λόγο αυτό, δεν θεωρώ παράλογο τον ισχυρισμό ότι «η Συμφωνία των Πρεσπών ανά πάσα στιγμή διατρέχει τον πραγματικό κίνδυνο να βρεθεί μετέωρη, χωρίς την αναγκαία πολιτική και κοινοβουλευτική στήριξη. Αρα, με αβέβαιη την έκβαση της επιδιωκόμενης πλήρους εφαρμογής της».
Τέλος, δύσκολη επίσης ως προς τη συνολική αποδοχή της από την κοινή γνώμη. Τούτο διότι θεμελιώδης συνθήκη και προϋπόθεση για να σταθεί και να αντέξει στη δοκιμασία του χρόνου, πολιτικού και μη, είναι η στήριξη ή έστω η ανοχή της κοινής γνώμης προς το περιεχόμενό της.
* Ο κ. Αλέξανδρος Μαλλιάς είναι πρέσβης επί τιμή. Το άρθρο αυτό βασίζεται στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου «Ελλάδα και Βόρεια Μακεδονία – Αυτοψία της Συμφωνίας των Πρεσπών» (Πρόλογος Ευάγγελου Βενιζέλου – Εκδόσεις Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ, Ιούλιος 2018).