Είσαι τριάντα τεσσάρων ετών. Εχεις με τον ιδρώτα σου αποκτήσει παγκόσμια φήμη και μια περιουσία που ξεπερνάει τα διακόσια εκατομμύρια ευρώ. Και στην πρώτη στραβή βγαίνουν να σε υπερασπιστούν, με πολλή κλάψα και μια κορνιζαρισμένη φωτογραφία σου, η μαμά και ο μπαμπάς σου.
Αυτό το βαθύ επαρχιακό χρώμα που οι γονείς Τζόκοβιτς έδωσαν στην περιπέτεια του δεινού τενίστα, έκανε το θέαμα οικείο. Το παιδί μας –παρήλιξ ημιπιτσιρικάς– είναι μάρτυρας. Αιχμάλωτος. Τον πολεμάνε τα συμφέροντα. Τον στηρίζει ο λαός του.
«Ο Νόβακ είναι η Σερβία», είπε ο μπαμπάς. Και είχε λίγο δίκιο. Ακόμη κι αν το μαρτυρικό έθνος δεν είχε έναν Νόβακ, θα έπρεπε να τον επινοήσει. Θα είχε ανάγκη μια άλλη ενσάρκωση του ζωτικού τραύματος, που χρησιμεύει σαν μοναδική και ανεξάντλητη πηγή νοήματος για το έθνος.
Εκτός συνόρων –εννοείται και των άυλων συνόρων της εθνικής ταυτότητας– η επιρροή του αρνητή-πρωταθλητή αποκαλύπτεται από την ανάποδη: Σε ένα σύνολο που δεν έχει καταφέρει να εμβολιαστεί ούτε κατά το ήμισυ (46%), ο εθνικός ήρωας μάλλον λειτουργεί αντεθνικά. Μάλλον οι επιδραστικές του απόψεις κατατείνουν στη δημογραφική αραίωση του έθνους.
Παρότι διατηρεί την τοπική του αίγλη, διεθνώς το κοσμαγάπητο σύμβολο –ο καλύτερος τενίστας στον κόσμο– φαίνεται τώρα να εκπίπτει από το βάθρο του. Τον αποκαθηλώνει η όντως ζωή. Κι αυτό είναι ένα σκληρό επίτευγμα της πανδημίας. Μετατρέπει τα πάντα σε ζητήματα ζωής ή θανάτου. Δεν απομαγεύει απλώς τα είδωλα. Τα υποτάσσει στους όρους της δημόσιας υγείας.
Οι εθνικές χρήσεις μιας αντισυστημικής ελίτ.
Αυτό έπαθε ο Τζόκοβιτς: Για τον Αυστραλό πολίτη, αλλά και για κάθε πολίτη που έχει διαθέσει το υστέρημα της ελευθερίας του και της υπομονής του στην αντιπανδημική άμυνα, ο αγέρωχος σόουμαν του αθλητισμού εμφανίστηκε ως μολυσματική πρόκληση. Και όχι άδικα.
Η περιφρόνηση της επιστήμης από την πλευρά του σταρ διαψεύδει τη ρηχή κοινωνιολογία που αποδίδει την άρνηση σε προϋπάρχουσες δυσαρέσκειες.
Δεν έχουμε εδώ έναν απόκληρο του συστήματος, που δικαιολογείται να είναι καχύποπτος απέναντι στις υγειονομικές οδηγίες που του υποβάλλουν οι επιστημονικές, πολιτικές και μιντιακές «ελίτ». Εχουμε τον κατεξοχήν εκπρόσωπο μιας ελίτ που συμπεριφέρεται σαν να έχει πάσο για όλα. Σαν να είναι ο ίδιος υπεράνω όλων.
Με αυτή την ιδιότητα –του προνομιούχου αντιεμβολιαστή– ο Τζόκοβιτς προσφέρει διπλή υπηρεσία. Ξεγυμνώνει την αντικοινωνική αλαζονεία των αρνητών από τα διάφορα άλλοθι «καταπίεσης». Και γίνεται ο ίδιος μέσο εκτόνωσης της εμβολιασμένης –και όντως καταπιεσμένης– πλειοψηφίας.
Χαρισματικός στην τέχνη του, ο ανίκητος τενίστας αποδείχτηκε τελικά χρησιμότερος εκτός αγωνιστικού χώρου. Χρησιμότερος ως αντι-είδωλο.