Φέρνοντας πίσω τον θάνατο στη ζωή

Φέρνοντας πίσω τον θάνατο στη ζωή

3' 4" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Πρόσφατα, το έγκριτο ιατρικό περιοδικό Lancet φιλοξένησε την «Εκθεση της Επιτροπής για την αξία του θανάτου: φέρνοντας πίσω τον θάνατο στη ζωή». Ενα κείμενο εκτεταμένο, γραμμένο από 26 επιστήμονες από διάφορα πανεπιστήμια του κόσμου που προσπαθούν να δώσουν νέες κατευθύνσεις στον «παράδοξο» τρόπο που πεθαίνουν οι άνθρωποι σήμερα: Οι πιο πλούσιοι μέσα στα νοσοκομεία με θεραπείες πολλές φορές «μάταιες και ακατάλληλες» μέχρι τις τελευταίες ώρες της ζωής τους και οι πιο φτωχοί μακριά από νοσοκομεία, χωρίς τα στοιχειώδη φάρμακα ακόμη και για την ανακούφιση από τον πόνο.

Η πρόταση του Lancet είναι ότι ο θάνατος δεν μπορεί πλέον να αντιμετωπίζεται απλώς ως ένα γεγονός ιατρικής φυσιολογίας, αλλά ως «πνευματική διαδικασία». Η ιατρικοποίηση του θανάτου, δηλαδή το σημερινό φαινόμενο στις ανεπτυγμένες χώρες να πεθαίνει ο ασθενής τελικού σταδίου στο νοσοκομείο, χωρίς να υπάρχει επιστημονική ελπίδα για θεραπεία ή έστω σοβαρή παράταση της ζωής του, καταδικάζεται απερίφραστα. Αυτή η σημερινή πραγματικότητα στερεί στον ίδιο, στην οικογένεια και στους φίλους του τη δυνατότητα ενός «ποιοτικού θανάτου» είτε στο σπίτι του είτε σε μονάδες παρηγορητικής φροντίδας. Οι λόγοι είναι η ανθρώπινη ελπίδα για παράταση ζωής και η δυσκολία των γιατρών να κάνουν αυτή τη «δύσκολη συζήτηση» για τον επικείμενο θάνατο, να τους ενημερώσουν σωστά και να τους προτείνουν καλύτερες λύσεις εκτός νοσοκομείων. Το κράτος, παρότι γνωρίζει ότι το 8% με 11,2% του προϋπολογισμού για την υγεία ολόκληρου του πληθυσμού δαπανάται για λιγότερο από το 1% που πεθαίνει κάθε χρόνο, δεν φροντίζει για αυτές τις εναλλακτικές λύσεις. Σύμφωνα με μελέτη του υπουργείου Υγείας (με στήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος), κάθε χρόνο 120.000 με 135.000 ασθενείς στην Ελλάδα χρειάζονται παρηγορητική φροντίδα. Υπολογίζεται ότι απαιτούνται γύρω στις 500 κλίνες για παρηγορητική φροντίδα μέσω νοσηλείας σε εσωτερική δομή. Σήμερα, μόλις εννέα τέτοιες κλίνες είναι διαθέσιμες (στη «Γαλιλαία» της Ι.Μ. Μεσογαίας και Λαυρεωτικής). Το μάθημα της Παρηγορητικής Ιατρικής και οι γιατροί που εξειδικεύονται σε αυτόν τον τομέα απουσιάζουν από πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

Στην έκθεση της Επιτροπής του Lancet δίνεται έμφαση στην ανάγκη για αλλαγή του ιατροκεντρικού νοσοκομειακού θανάτου και να επανέλθει η διαδικασία του θανάτου στην κοινότητα. «Να τοποθετηθούν οι σχέσεις των ανθρώπων παρά οι ιατρικές επεμβάσεις στο κέντρο της ζωής και του θανάτου». Τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται το κίνημα των «συμπονετικών κοινοτήτων» (compassionate communities) σε πολλές χώρες του κόσμου. Ως παράδειγμα αναφέρεται η πόλη Κεράλα της Ινδίας, όπου η αυτοδιαχειριζόμενη κοινότητα με δεκάδες χιλιάδες εθελοντές σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές έχουν αναλάβει τη διαδικασία του θανάτου για κάθε πολίτη.

Το μάθημα της Παρη- γορητικής Ιατρικής και οι γιατροί που εξειδικεύονται σε αυτόν τον τομέα απουσιάζουν από πολλές ευρω- παϊκές χώρες.

Η τραγική εμπειρία της πανδημίας των τελευταίων ετών, όπου ο ασθενής με COVID πεθαίνει διασωληνωμένος στη μονάδα εντατικής θεραπείας, τοποθετείται σε ένα σάκο όπως είναι (πολλές φορές με τους ορούς στα χέρια) και χωρίς άλλη προετοιμασία του σώματος, χωρίς να τον δουν για τελευταία φορά οι συγγενείς του, μέσα στο κλειστό φέρετρό του, και οδηγείται στον τάφο, δεν μπορεί να συνεχισθεί. Ο γνωστός χειρουργός και συγγραφέας Atul Gawande στο βιβλίο του «Being Mortal» γράφει: «Το πείραμα να κάνουμε τη θνητότητα μία ιατρική εμπειρία είναι νέο, και όλα δείχνουν ότι έχει αποτύχει». Η αδυναμία του πένθους για τον νεκρό έχει αποδειχθεί ότι οδηγεί σε πολλά προβλήματα ψυχολογικά και παθολογικά, ακόμη και σε αιφνίδιο θάνατο του συντρόφου που επιβιώνει. Η προετοιμασία του νεκρού σώματος, η θρησκευτική τελετουργία της κηδείας, τα μνημόσυνα, είναι ανάγκη να επανέλθουν στη ζωή της κοινότητας.

«Ο θάνατος και ο τρόπος που πεθαίνουμε πρέπει να αναγνωρισθεί ότι έχει αξία. Η φροντίδα για αυτόν που πεθαίνει, για αυτούς που πενθούν, πρέπει να επανισορροπισθεί και καλούμε τον κόσμο μέσα από την κοινωνία να απαντήσει σε αυτή την πρόκληση», καταλήγει η έκθεση της Eπιτροπής Lancet.

* Ο κ. Δημήτρης Λινός είναι καθηγητής Χειρουργικής και πρεσβύτερος.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή