Σιγά. Τι είναι όλα αυτά; Οι γαλανόλευκες γραβάτες και οι Μπαϊντενόπουλοι, οι καρσιλαμάδες και τα ντολμαδάκια; Είναι σκέτοι συμβολισμοί. Και, όπως είπε ο τομεάρχης Εξωτερικών της αξιωματικής αντιπολίτευσης, οι Αμερικανοί «πλειοδότησαν» σε συμβολισμούς, γιατί «δεν ήταν διατεθειμένοι να δεσμευτούν σε ουσιαστικές εγγυήσεις».
Ναι, συμβολισμοί. Αξίζει όμως κανείς να φανταστεί πώς θα στάθμιζαν οι σημειολόγοι της εξέδρας τούς ανάποδους συμβολισμούς. Τι θα έλεγαν, ας πούμε, αν ένας Αμερικανός πρόεδρος εμφανιζόταν να φοράει γραβάτα με την ημισέληνο; Θα ήταν εξίσου έτοιμοι να πουν ότι ο Μπάιντεν κάνει φιγούρα επειδή δεν δίνει τίποτε στον Ερντογάν;
Απαιτούνται πολλοί βαθμοί αντιπολιτευτικής μυωπίας για να μη δει κανείς ότι η σκηνική δράση της επίσκεψης δεν εξαντλήθηκε στην εθιμοτυπία. Οι αβρότητες και η σκηνοθεσία αντανακλούσαν μια νέα φάση στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις που –κι εδώ είναι το οξύμωρο– είχε ήδη αρχίσει να διαγράφεται από τις ημέρες της προηγούμενης ελληνικής κυβέρνησης.
Ετσι γίνεται πάντα: Ο,τι μπορεί να συμφωνηθεί έχει ήδη κλείσει πριν από την επίσκεψη. Η ίδια η επίσκεψη επισφραγίζει τα κεκτημένα.
Πόσο αξίζουν οι συμβολισμοί μιας επίσκεψης;
Η πιο ενδιαφέρουσα διαφωνία στην εσωτερική συζήτηση για το ταξίδι στις ΗΠΑ είναι η ένσταση, ομόφωνη από ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ, ότι ο πρωθυπουργός δεν έθεσε ευθέως και δημοσίως το ζήτημα της τουρκικής επιθετικότητας· ότι δεν χρησιμοποίησε το βήμα του Λευκού Οίκου για να διατυμπανίσει τα ελληνικά παράπονα.
Ο Μητσοτάκης τούς διέψευσε μερικώς με την έκκλησή του προς το Κογκρέσο να μην ψηφίσει εξοπλισμό της Τουρκίας. Είχε όμως προαναγγείλει, προτού πετάξει για την Ουάσιγκτον, ότι δεν θα αφήσει την ατζέντα της επίσκεψης να εκτουρκιστεί.
Η στάση αυτή συνιστά όντως στροφή στην εξωτερική πολιτική: Αντί η Ελλάδα να εμφανίζεται ως χώρα μονοθεματική· αντί να μετέχει στη διεθνή ζωή ως αναξιοπαθούσα μεθοριακή εξαίρεση· αντί ο πρωθυπουργός της να απευθύνεται στους εταίρους ως εθνικός συνδικαλιστής, μπορεί να εκφράζει σε όλη τους την πολυπλοκότητα τα εθνικά συμφέροντα. Αυτά τα συμφέροντα δεν είναι μόνο αμυντικά. Συντελεστές της εθνικής ισχύος είναι και οι επενδύσεις. Είναι και οι ενεργειακές συμφωνίες. Είναι και το άνοιγμα της εκπαίδευσης. Μια διπλωματία που επεκτείνεται σε όλα τα κεφάλαια –χωρίς να καθηλώνεται σε αντιτουρκική καταγγελία– συνιστά εντέλει και πιο έξυπνη «άμυνα». Συνιστά ένα πιο αποδοτικό όχημα για όλες τις ελληνικές θέσεις.
Η ουκρανική κρίση είναι ευκαιρία για την Ελλάδα. Ο αναθεωρητισμός και ο αρχαϊκός, αυτοκρατoρικός μεγαλοϊδεατισμός είναι πια μια ζωντανή απειλή για τις δυτικές δημοκρατίες – όχι ένα επαρχιακό πρόβλημα «για κάτι βράχια». Αυτή η αναλογία γίνεται πιο ηχηρή μέσα στα συμφραζόμενα μιας εξωστρεφούς και φιλόδοξης χώρας. Μιας χώρας που δεν αποσύρεται, φοβισμένη και φοβική, στη σκιά του γείτονά της.