Η αδιάκοπη σφαγή αθώων από πυροβόλα όπλα στις ΗΠΑ είναι αδιανόητη, όχι μόνο για τον υπόλοιπο κόσμο αλλά και για τους ίδιους τους Αμερικανούς πολίτες, η πλειονότητα των οποίων τάσσεται υπέρ αυστηρότερων ελέγχων στην αγορά και κατοχή όπλων. Η δολοφονία 19 παιδιών δημοτικού και δύο δασκάλων την Τρίτη στην πόλη Ουβάλντε του Τέξας ήταν το 213ο περιστατικό μαζικού φόνου με πυροβόλο όπλο εφέτος, το 27ο που διαδραματίστηκε σε σχολείο. Επαναλαμβάνουμε: εφέτος. Πριν από λίγες ημέρες, εννέα Αφροαμερικανοί και ένας λευκός φύλακας σκοτώθηκαν σε σούπερ μάρκετ στην πόλη Μπάφαλο της Νέας Υόρκης από νεαρό οπαδό της θεωρίας συνωμοσίας της «μεγάλης αντικατάστασης» της λευκής φυλής από «κατώτερες». Υστερα από τέτοιες σφαγές, αναθερμαίνονται οι προσπάθειες να επιβληθεί αυστηρότερος έλεγχος στο διάτρητο σύστημα αγοράς όπλων. Ούτως ή άλλως, η πλειοψηφία των πολιτών (52%, σύμφωνα με τον οργανισμό Gallup) συμφωνεί με αυστηρότερο πλαίσιο για την αγορά όπλων. Τότε, γιατί δεν γίνεται σοβαρή προσπάθεια να τεθεί τέλος στο λουτρό αίματος; Πώς είναι δυνατόν η μειοψηφία να καθορίζει τις εξελίξεις σε μια χώρα που κομπάζει για τη δημοκρατία της;
Φαίνεται πως οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα διαπλέκονται με μια υπερσυντηρητική ανάγνωση του συντάγματος, με τον φόβο που καλλιεργείται στους πολίτες και με τον ακτιβισμό ομάδων συμφερόντων. Το ζήτημα περνάει μέσα από την κρησάρα της πολιτικής διχόνοιας, με αποτέλεσμα την παράλυση του πολιτικού συστήματος. Την Πέμπτη, Ρεπουμπλικανοί γερουσιαστές εμπόδισαν νομοσχέδιο που θα επέτρεπε καλύτερο συντονισμό στη μάχη κατά της εγχώριας τρομοκρατίας. Σαράντα επτά Ρεπουμπλικανοί ψήφισαν κατά, όταν απαιτούνταν 60 ψήφοι στο 100μελές σώμα. Ο νόμος θα συμπεριλάμβανε την επιβολή ελέγχου σε όποιον αγοράζει όπλο (σήμερα εξαιρούνται όσοι αγοράζουν όπλα από το Διαδίκτυο ή σε έκθεση όπλων) και θα επέκτεινε τον χρόνο που θα είχαν οι αρχές για τη διεξαγωγή του ελέγχου σε δέκα ημέρες, από τις τρεις που ισχύουν σήμερα. Σύμφωνα με την οργάνωση Everytown που επιδιώκει τον αυστηρότερο έλεγχο, σε όποιες πολιτείες ισχύουν τέτοιοι νόμοι οι θάνατοι από πυροβόλα όπλα είναι αντιστοίχως λιγότεροι. Ενδεικτικό του παραλογισμού του συστήματος είναι ότι σε κάποιες περιπτώσεις είναι αυστηρότεροι οι έλεγχοι για την αγορά μπίρας ή τσιγάρων απ’ ό,τι για όπλα. Ο μακελάρης της Ουβάλντε νομίμως αγόρασε δύο ημιαυτόματα όπλα την ημέρα που έκλεισε τα 18.
Οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα διαπλέκονται με τον φόβο που καλλιεργείται στους πολίτες και με τον ακτιβισμό ομάδων συμφερόντων.
Παρότι η πλειονότητα των πολιτών (58%, σύμφωνα με την Gallup) δεν είναι ιδιοκτήτες πυροβόλων όπλων, και παρά την πλειοψηφική άποψη ότι η αγορά πρέπει να ελέγχεται πιο αποτελεσματικά, τα τελευταία χρόνια οι πωλήσεις εκτοξεύτηκαν. Το ρεκόρ πωλήσεων πριν από την πανδημία (το 2016, χρονιά της εκλογής του Ντόναλντ Τραμπ) ήταν 16,7 εκατ. όπλα. Το 2020 οι πωλήσεις σημείωσαν νέο ρεκόρ (22,8 εκατ. όπλα), ενώ πέρυσι μειώθηκαν κατά 12,5%, στα 19,9 εκατ. όπλα. Οι αυξημένες πωλήσεις ήταν αποτέλεσμα της πολιτικής αντιπαράθεσης και της ανασφάλειας που προκάλεσε η πανδημία. Ο Τραμπ ενθάρρυνε τους «οπαδούς της Δεύτερης Τροπολογίας» του συντάγματος (το οποίο παρέχει το δικαίωμα στους πολίτες «να διατηρούν και να φέρουν όπλα») και φρόντισε να διορίσει σε όλες τις βαθμίδες της Δικαιοσύνης δικαστές που συμμερίζονται την άποψή του.
Εδώ προκύπτει η πολιτική «παγίδα» που εμποδίζει τον ουσιαστικό έλεγχο των όπλων και την απαγόρευση πάλι (όπως από το 1994 έως το 2004) των όπλων που ευθύνονται για τις μαζικότερες σφαγές, των ημιαυτόματων. Αυτές τις ημέρες έχουν κινητοποιηθεί οι «φύλακες» της Δεύτερης Τροπολογίας, στιγματίζοντας (ίσως και απειλώντας, όπως στο παρελθόν) Ρεπουμπλικανούς γερουσιαστές που φαίνεται να τάσσονται υπέρ αυστηρότερων ελέγχων. Η Εθνική Ενωση Πυροβόλων Οπλων (NRA) διατηρεί κατάλογο που βαθμολογεί βουλευτές και γερουσιαστές βάσει της στάσης τους στο ζήτημα των όπλων, απειλώντας ότι θα χάσουν τις ψήφους των μελών της. Σε εκλογικές περιφέρειες και πολιτείες όπου οι Ρεπουμπλικανοί ψηφοφόροι τάσσονται εναντίον του ελέγχου των όπλων δεν μετράει εάν η πλειοψηφία είναι υπέρ μέτρων – αρκεί ο βουλευτής ή γερουσιαστής να μη χάσει τη στήριξη μαζικών οργανώσεων όπως της NRA. Επίσης, οι πολιτικοί γνωρίζουν ότι ακόμη κι αν τηρήσουν γενναία στάση και υπερψηφίσουν τέτοια νομοσχέδια, είναι μεγάλη η πιθανότητα κάποιο δικαστήριο (έως και το Ανώτατο) να ανατρέψει τον νόμο για τον οποίο αυτοί θα έχουν χάσει την έδρα τους.
Η μάχη δεν έχει χαθεί ακόμη. Στις επόμενες δύο εβδομάδες, Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικανοί γερουσιαστές θα επιδιώξουν συμβιβασμό για να επικυρώσουν τα μέτρα που υπερψήφισε η Βουλή. Ομως, ίσως το πιο ισχυρό μέτρο υπέρ του αυστηρότερου ελέγχου των όπλων είναι ο φόβος των κατασκευαστών ότι θα λογοδοτήσουν για τις πράξεις των πελατών τους. Τον περασμένο Φεβρουάριο, δικαστήριο έκρινε ότι η εταιρεία Remington ήταν υπεύθυνη για τη χρήση όπλου της από τον δολοφόνο 19 μικρών παιδιών και έξι εκπαιδευτικών στο Sandy Hook το 2012. Εκδίκασε συνολική αποζημίωση 73 εκατ. δολαρίων στους συγγενείς θυμάτων. Επειδή κατασκευαστές έχουν βασιστεί σε εκστρατείες μάρκετινγκ που επικεντρώνονται (με μεγάλη επιτυχία) στο πόσο φονικά είναι τα όπλα τους για άμυνα (και όχι για κυνήγι ή αθλητισμό), ο φόβος ποινικών κυρώσεων ίσως τους αναγκάσει να ζητήσουν οι ίδιοι μεγαλύτερη υπευθυνότητα από τους πολιτικούς για την επιτήρηση της αγοράς όπλων. Εως τότε, οι σφαγές αθώων θα είναι ο τακτικός φόρος αίματος για την αποτυχία των πολιτικών, της κοινωνίας, των ΗΠΑ.