Προτιμώ να ασχολούμαι με δυσάρεστα θέματα όταν έχουν πάψει να είναι επίκαιρα. Η συναισθηματική φόρτιση έχει καταλαγιάσει και επιτρέπει την πιο νηφάλια διερεύνηση. Ενόψει του καλοκαιριού, ίσως να είναι πολύ επίκαιρο το θέμα. Ηδη είχαμε και τις πρώτες φωτιές στην Εύβοια. Σαν εισαγωγή επιτρέψετε μου να σας παραθέσω ένα κείμενο 350 περίπου λέξεων.
«Οι φωτιές στην Καλιφόρνια – Παρακολουθούσα, από τον τύπο και το διαδίκτυο, με πολύ ενδιαφέρον την εξέλιξη από τις πρόσφατες φωτιές στην Καλιφόρνια, κυρίως για να δω αν μπορούμε να μάθουμε κάτι σημαντικό και να συγκρίνω την κατάσταση με τις φωτιές του Αυγούστου στην Ελλάδα.
Σήμερα ύστερα από κάμποσες μέρες η κατάσταση έχει ξεκαθαρίσει. Οι φωτιές ήταν οι μεγαλύτερες που έγιναν στην Καλιφόρνια τα τελευταία χρόνια. Κάηκαν 2.013 κατοικίες. Περισσότεροι από 640.000 άνθρωποι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους. Οι ζημιές ξεπερνούν τα 2.5 δισεκατομμύρια δολάρια, 7 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και κάηκαν περισσότερα από 2.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα δάσους. Οι αρχές έχουν καταλήξει ότι πρόκειται για εμπρησμό. […]
Οι φωτιές ενισχύθηκαν σημαντικά στην αρχή, λόγω των σφοδρών ανέμων που έπνεαν με ταχύτητα 160 χιλιομέτρων την ώρα. Κάτω από αυτές τις συνθήκες δεν ήταν δυνατόν να πετάξουν τα πυροσβεστικά αεροπλάνα και τα ελικόπτερα και αυτό συνέτεινε στην εξάπλωση των πυρκαγιών. Στην προσπάθεια για τον έλεγχο των πυρκαγιών χρησιμοποιήθηκε μη επανδρωμένο αεροσκάφος το οποίο πετούσε πάνω από τις φωτιές και με ανιχνευτές θερμότητας έδινε το ακριβές στίγμα της εστίας μέσα από πυκνά σύννεφα καπνού. Το έδαφος ήταν προσβάσιμο και χρησιμοποιήθηκαν περισσότεροι από 6.000 πυροσβέστες, 3.000 ειδικά εκπαιδευμένοι φυλακισμένοι και 1.700 στρατιώτες. Παρ’ όλα αυτά για να τεθούν τελικά υπό έλεγχο, έπρεπε να βοηθήσει και ο καιρός.
Στις προηγούμενες πυρκαγιές στην Καλιφόρνια το 2003, κάηκαν 22 άνθρωποι και αυτό οδήγησε στη διαμόρφωση ενός σχεδίου για εκκένωση περιοχών με απόλυτη ασφάλεια. Ετσι, πραγματοποιήθηκε η μεγαλύτερη εκκένωση των 640.000 ανθρώπων και τα θύματα ήταν πολύ λιγότερα. Ενα αυτόματο σύστημα τηλεφωνούσε στα σπίτια και ουσιαστικά “διέτασσε” την εκκένωση όταν η περιοχή βρισκόταν σε κίνδυνο […].
Χρήσιμα συμπεράσματα μπορούμε να βγάλουμε από τη σύγκριση. Είναι βέβαιο ότι παρά τα μέσα που διέθεταν στην Καλιφόρνια, χωρίς τη βοήθεια του καιρού, δύσκολα θα μπορούσαν να ελέγξουν τις φωτιές. Η ιδιωτική πρωτοβουλία βοήθησε στον περιορισμό των ζημιών. Το πλέον σημαντικό όμως είναι το γεγονός ότι με καλό προγραμματισμό σώθηκαν ζωές. Από την εμπειρία του 2003, διαμόρφωσαν ένα πολύ καλό σχέδιο και κατάφεραν να μετακινήσουν 640.000 ανθρώπους χωρίς προβλήματα και ουσιαστικές απώλειες. Αυτό πρέπει να μας γίνει ένα μεγάλο μάθημα […]».
Αν σας φαίνεται επίκαιρο κάνετε λάθος. Το κείμενό μου αυτό δημοσιεύτηκε στον «Ελεύθερο Τύπο» στις 8 Νοεμβρίου 2007! Τι θέλω να επισημάνω; Ακόμα και στις πλέον προηγμένες χώρες τα προβλήματα από τις megafires ή wildfires είναι τα ίδια. Ολόκληρα δάση καίγονται, σπίτια καταστρέφονται, πόλεις και χωριά εκκενώνονται, αλλά η πρώτη προτεραιότητα είναι να σωθούν ανθρώπινες ζωές. Ειδικά το τηλέφωνο (πολύ πριν από το Ευρωπαϊκό 112) χρησιμοποιείται για την εκκένωση, η οποία στις ΗΠΑ είναι υποχρεωτική. Οι Αρχές έχουν δικαίωμα να εκκενώσουν την περιοχή ακόμα και με τη βία.
Δεν έχω καμία πρόθεση να ασχοληθώ με τις φωτιές του Αυγούστου 2021 στην Ελλάδα, αλλά να σας δώσω μερικά αξιόπιστα στοιχεία σχετικά με τις φωτιές στην Καλιφόρνια, ώστε να διαμορφώσετε τη δική σας άποψη. Ολες οι πληροφορίες που ακολουθούν προέρχονται από μια εμπεριστατωμένη μελέτη, η οποία αναρτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2021, σε ένα από τα πλέον σοβαρά και αξιόπιστα site της Silicon Valley. Λέγεται https://future.a16z.com και το συνιστώ ανεπιφύλακτα για όποιον θέλει να μάθει πώς διαμορφώνεται το μέλλον μας αλλά και για επενδυτές.
Το κείμενο υπογράφεται από τον José Luis Ricón, έχει τίτλο «Γιατί η Καλιφόρνια καίγεται: Τα γεγονότα πίσω από τις φλόγες» και αρχίζει με την ακόλουθη διαπίστωση του Συμβουλίου Επιστήμης και Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας (2020): «Υπάρχει ευρεία συναίνεση στην επιστημονική κοινότητα ότι η συμπεριφορά της πυρκαγιάς αλλάζει σε ολόκληρη την αμερικανική δύση γενικά, και στην Καλιφόρνια ειδικότερα. … Ολοι οι δείκτες –η εμφάνιση μέγα-πυρκαγιάς, η συνολική έκταση που καίγεται και το μέσο μέγεθος μέγα-πυρκαγιάς– εμφανίζουν ανοδική τάση τις τελευταίες δεκαετίες σε ολόκληρη την πολιτεία». Μέσα σε 51 λέξεις έχουμε την υπεύθυνη διαπίστωση από επιστήμονες για ένα Παγκόσμιο φαινόμενο.
Σήμερα, το 10% των πυρκαγιών ευθύνεται για την καταστροφή του 90% των δασών, ενώ στην περίοδο 1940-2000 η αναλογία ήταν 30% προς 90%. Δηλαδή, παρά τις συντονισμένες προσπάθειες βλέπουμε ότι ελάχιστες φωτιές προκαλούν τη μεγαλύτερη καταστροφή.
Οι προτάσεις των επιστημόνων είναι λίγο πολύ γνωστές: υπογειοποίηση των καλωδίων, προσπάθεια στην πρόληψη κ.ο.κ. Θα αναφέρω μόνο δύο προτάσεις που αν τις ακούγαμε από πολιτικό στην Ελλάδα, μάλλον δεν θα ξανάβρισκε την ψήφο του.
Διαχείριση της καύσιμης ύλης. Με λίγα λόγια να καίγονται ελεγχόμενα τα δάση ώστε να περιορίζεται η καύσιμη ύλη σε περίπτωση μέγα-πυρκαγιάς. Μπορεί να ακούγεται τρελή αυτή η ιδέα, αλλά οι αυτόχθονες Ινδιάνοι έκαιγαν μερικώς τα δάση τους τον χειμώνα, ώστε να περιορίζονται οι φωτιές το καλοκαίρι! Υπάρχουν ακόμα εισηγήσεις να αφήνουν ορισμένες μέγα-φωτιές χωρίς καμία προσπάθεια κατάσβεσης, ώστε να κάψει ό,τι μπορεί για να δημιουργηθούν νεκρές ζώνες για φωτιά.
Τον Μάιο 2022 κυκλοφόρησε ένα τεύχος του National Geographic, αφιερωμένο αποκλειστικά στα δάση. Εχει τίτλο: «Saving Forests». Οποιος ενδιαφέρεται, το τεύχος περιλαμβάνει εξαιρετικά κείμενα. Προσωπικά μου έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση ένα κεφάλαιο που αναφέρεται στους Αβορίγινες της Αυστραλίας, οι οποίοι εδώ και πάρα πολλά χρόνια καίνε ελεγχόμενα τα δάση τους, ώστε να τα προστατεύσουν και να ξαναδημιουργηθούν. Δηλαδή, οι Ινδιάνοι της Αμερικής και οι Αβορίγινες της Αυστραλίας εφαρμόζουν ακριβώς την ίδια μέθοδο για την προστασία των δασών τους! Δύο κόσμοι που τους χωρίζουν άπειρα χιλιόμετρα, οι οποίοι δεν φαίνεται να είχαν επαφές στο παρελθόν, έχουν απόλυτη ταύτιση. Δεν είναι εντυπωσιακό!
Υποχρεώσεις όσων κατοικούν κοντά σε δέντρα. Δυστυχώς όσο αυξάνεται το πλήθος των ανθρώπων που ζουν κοντά σε καύσιμη ύλη, τόσο αυξάνονται και οι πιθανότητες για τυχαίες πυρκαγιές. Αυτοκίνητα, τσιγάρα, αυξημένα καλώδια και άλλες αιτίες δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την έναρξη πυρκαγιάς. Στην Πορτογαλία που θεωρείται ότι μετά το 2017, έχει επιτύχει θαύματα στον περιορισμό των καταστροφών από φωτιές («ΚτΚ» «Πώς γυρίσαμε σελίδα στις δασικές πυρκαγιές» 5/9/2021), ο Τιάγκο Ολιβιέρα, πρόεδρος του Δ.Σ. του Οργανισμού Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Πυρκαγιών της Πορτογαλίας, αναφέρει ότι «ο ιδιοκτήτης ενός σπιτιού είναι υπεύθυνος να καθαρίζει την έκταση σε ακτίνα 50 μέτρων από το σπίτι του, ειδάλλως του επιβάλλεται πρόστιμο. Την περίοδο αυτή επανεξετάζουμε τον οικοδομικό κανονισμό, ώστε να μην επιτρέπεται κτίρια στην ύπαιθρο να έχουν πλαστικά παράθυρα ή ξύλινες στέγες, καθώς αποδείχθηκε ότι τα κάνουν εξαιρετικά ευάλωτα σε περίπτωση πυρκαγιάς». Ας τολμήσει κάποιος στην Ελλάδα να κόψει ένα κλαδί που ακουμπάει στο σπίτι του. Βλέπετε, για να προστατεύσουμε μερικά δέντρα προτιμούμε να χάνουμε ολόκληρα δάση.
Θα κλείσω το κείμενο με το συμπέρασμα της μελέτης για την Καλιφόρνια: «Ωστόσο, ακόμη και με τέλεια διαχείριση των δασών και πλήρη αντιστροφή της κλιματικής αλλαγής, τα οικοσυστήματα της Καλιφόρνιας θα παραμείνουν επιρρεπή σε πυρκαγιές. Η περίοδος πυρκαγιάς μπορεί σίγουρα να είναι πιο σύντομη και να εξημερωθεί, αλλά δεν μπορεί να εξαλειφθεί». Με απλά λόγια πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τις πυρκαγιές και να περιορίζουμε τη ζημιά στο ελάχιστο και ιδιαίτερα στην ανθρώπινη ζωή.
ΥΓ. Από στοιχεία των ασφαλιστικών εταιρειών μόνο το 15% των σπιτιών στην Ελλάδα είναι ασφαλισμένα για φυσικές καταστροφές και αυτό γιατί οι ιδιοκτήτες ήταν υποχρεωμένοι να τα ασφαλίσουν λόγω δανεισμού. Μήπως φταίμε και εμείς;
* O κ. Ανδρέας Δρυμιώτηςείναι σύμβουλος επιχειρήσεων.