Χθές η Ρωσία πρόσθεσε την Ελλάδα στη λίστα με τα “μη φιλικά προς τη Ρωσία κράτη”, έναν κατάλογο που περιλαμβάνει κράτη που, λέει, “διαπράττουν εχθρικές ενέργειες κατά των ρωσικών διπλωματικών και προξενικών αποστολών”. Καλά έκανε. Όχι επειδή όντως τα μέλη των ρωσικών διπλωματικών αποστολών αντιμετωπίζουν τον οποιονδήποτε κίνδυνο στη χώρα μας, αλλά επειδή όντως η Ελλάδα δεν είναι φιλικό προς τη Ρωσία κράτος. Είναι κράτος αμυνόμενο απέναντι σε μια διαρκή, ενίοτε ύπουλη, εξαιρετικά επικίνδυνη Ρωσική επίθεση. Είμαστε εχθροί.
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους οι Έλληνες πρέπει να είμαστε έξαλλοι απέναντι στο ρωσικό καθεστώς και την επίθεση που έχει εξαπολύσει, όχι μόνο εναντίον της Ουκρανίας, αλλά απέναντι στη Δύση εν γένει. Οι πιο προφανείς είναι οι ηθικοί και οι ανθρωπιστικοί, αλλά υπάρχουν και άλλοι που, αν τους αθροίσει κανείς, δείχνουν ξεκάθαρα ότι η χώρα μας βρίσκεται σε πόλεμο, αμυνόμενη απέναντι σε ένα καθεστώς που της επιτίθεται λυσσαλέα.
Η Ρωσία εδώ και περίπου μια δεκαετία επιτίθεται στους δημοκρατικούς θεσμούς χωρών της Δύσης με διάφορους φανερούς ή λιγότερο φανερούς τρόπους . Οι Ρώσοι παρεμβαίνουν σε ελεύθερες εκλογές και δημοψηφίσματα, ενίοτε ακόμα και με απευθείας hacking των συστημάτων διεξαγωγής της εκλογικής διαδικασίας, υποστηρίζουν με διάφορους έμμεσους και άμεσους τρόπους (ακόμα και με χρηματοδότηση) κάθε αντιδημοκρατικό και αυταρχικό πολιτικό σχηματισμό σε ΗΠΑ, Γαλλία, Αγγλία και αλλού (και στην Ελλάδα;) και μολύνουν το δημόσιο διάλογο (που σε εκείνες τις χώρες, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στη Ρωσία, γίνεται ελεύθερα) με κάθε δυνατό τρόπο, αναζωπυρώνοντας μίση και διακρίσεις στις ελεύθερες κοινωνίες, με στόχο να τις διαβρώσουν. Αυτός ο πόλεμος -γιατί περί κανονικού πολέμου πρόκειται- περνά σχεδόν απαρατήρητος. Θα έπρεπε να μας απασχολεί και να τον λαμβάνουμε υπόψιν περισσότερο.
Επιπλέον, η Ρωσία διεξάγει και οικονομικό πόλεμο εναντίον μας. Όχι τώρα -από πέρυσι τουλάχιστον, όταν άφησε επίτηδες τις δεξαμενές αερίου στην Ευρώπη μισοάδειες, προκαλώντας ηθελημένα την αύξηση των τιμών που είδαμε από το περασμένο φθινόπωρο. Ο πόλεμος αυτός είναι ανοιχτός και απροκάλυπτος. Οι Ρώσοι εργαλειοποιούν (την αφέλεια και) την εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο και πλέον εργαλειοποιούν και την ανάγκη του πλανήτη -και κυρίως των φτωχότερων χωρών του κόσμου- για ουκρανικά και ρώσικα σιτηρά. Με χαρά προσβλέπουν σε διακοπές ρεύματος και πανάκριβους λογαριασμούς στην Ευρώπη το χειμώνα, με ζήλο προετοιμάζουν μια παγκόσμια επισιτιστική κρίση. Για το καθεστώς του Πούτιν, όπως για όλα τα αυταρχικά καθεστώτα, η πείνα και η δυστυχία των άλλων (ή, συχνά, και του δικού τους λαού) είναι απλά εργαλεία για την κατοχύρωση της ισχύος τους.
Και υπάρχουν κι άλλες συνέπειες. Η ενεργειακή κρίση που προκάλεσε ο Πούτιν πάει πίσω όλα τα σχέδια για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Η Ευρώπη είχε τα πιο φιλόδοξα: ραγδαία επέκταση των ΑΠΕ, εξηλεκτρισμός, σφιχτοί στόχοι μέχρι το 2030, ακόμα πιο σφιχτοί μέχρι το 2050. Όλα αυτά τώρα επιβραδύνονται. Για να βγάλει η Ευρώπη το χειμώνα, ξανανάβουν τα εργοστάσια που καίνε άνθρακα. Τεράστια κεφάλαια πάνε σε μεσοβέζικες βραχυπρόθεσμες λύσεις που εκπέμπουν αέρια του θερμοκηπίου, αντί για τις φιλόδοξες, βιώσιμες, μακροπρόθεσμες λύσεις που είχαν σχεδιαστεί. Η απολιγνιτοποίηση αναβάλλεται. Η ενεργειακή μετάβαση είναι απαραίτητο κομμάτι της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης -χωρίς αυτή δεν υπάρχει καμία περίπτωση να επιβραδυνθεί η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, η αύξηση της συχνότητας και της έντασης των καυσώνων, η αύξηση της συχνότητας και της έντασης των πυρκαγιών, των πλημμυρών και των άλλων φαινομένων που ζούμε και θα ζούμε. Ο Πούτιν δεν έβαλε την πυρκαγιά στην Πεντέλη. Αλλά εξαιτίας του καθυστερεί κι άλλο η τιτάνια προσπάθεια για την αποφυγή της κλιματικής καταστροφής των επόμενων δεκαετιών.
Εμείς στην Ελλάδα έχουμε και άλλον ένα, επιπλέον λόγο να είμαστε έξαλλοι απέναντι στο καθεστώς του Πούτιν. Αυτή υποτίθεται ότι θα έπρεπε να είναι η δεκαετία μας. Μετά την οικονομική κρίση, μετά και την πανδημία, εμείς προσβλέπαμε (δικαιούμασταν!) τα ξέφρενα “roaring ‘20s”. Το χρέος το είχαμε μαζέψει -για μερικά χρόνια ακόμα είναι διαχειρίσιμο, ανεκτό. Κάποιες μεταρρυθμίσεις (λόγω μνημονίων, κυρίως) είχαμε κάνει. Τώρα ήταν η ώρα να περάσουμε σε ανάπτυξη, να μπούμε σε έναν ενάρετο κύκλο επενδύσεων, αλλαγής του παραγωγικού μας μοντέλου, προόδου και περισσότερων, τολμηρών μεταρρυθμίσεων. Είχαμε επενδύσει με πόνο και αίμα -είχε έρθει η ώρα της απόδοσης. Αντ’ αυτού περνάμε σε μια εποχή πληθωρισμού, ακρίβειας, ενεργειακής κρίσης, περισσότερου (και ακριβότερου) δανεισμού, αβεβαιότητας, ανασφάλειας και αναταραχής. Και γι’ αυτό δεν φταίει πια η τρόικα, ο Βαρουφάκης, ο SARS-Cov-2 ή ο κακός μας ο καιρός. Φταίει ο Πούτιν.
Οπότε ναι. Όσο επιβιώνει το καθεστώς Πούτιν, ένα καρκίνωμα ανελευθερίας, αστάθειας, επιθετικότητας και ανασφάλειας μέσα στην Ευρώπη, εμείς θα είμαστε γι’ αυτούς το μόνο πράγμα που επιβάλει η αξιοπρέπεια, ο πατριωτισμός και η λογική μας: εχθροί.