Κινηματογράφος του δημιουργού –cinema d’ auteur– ή μήπως κινηματογράφος του κριτικού; Μάλλον δεν είναι τυχαίο ότι όσοι έπεσαν ηρωικώς μαχόμενοι για να υπερασπιστούν την τιμή του κινηματογράφου του δημιουργού ξεκίνησαν την καριέρα τους ως κριτικοί στα Cahiers du Cinema. Γκοντάρ, Τριφό, Σαμπρόλ, το γαλλικό νέο κύμα σε πλήρη ανάπτυξη. Οι μεταπολεμικές δεκαετίες κινούνται στον αστερισμό της ανατροπής. Πριν το κινηματογραφικό «νέο κύμα» έχει ανθήσει το πεζογραφικό «νέο μυθιστόρημα». Ρομπ Γκριγιέ, Κλοντ Σιμόν, Μισέλ Μπιτόρ. Οι μυθιστοριογράφοι ανατρέπουν όλους τους τρόπους της αφήγησης που τους έχουν παραδοθεί. Από τους ήρωες και την ψυχολογία τους έως το περίφημο εκείνο Υποκείμενο, που αποτελεί το ερμηνευτικό νήμα της ανάγνωσης. Στην πραγματικότητα, προσπαθούν να μεταφράσουν σε δημιουργία τα ευρήματα του εργαστηρίου της κριτικής, της σημειολογίας και της ψυχανάλυσης. Το μυθιστόρημα και ο κινηματογράφος, που σε όλον τον εικοστό αιώνα συνδέονται, εργάζονται για ένα γεγονός που θα επηρεάσει τη Δύση και θα προετοιμάσει τη μετανεωτερικότητα, τον Μάη του ’68. Υπονομεύουν τις αξίες που στηρίζουν τις δυτικές κοινωνίες σωρεύοντάς τες συλλήβδην στον απεχθή αστισμό. Μπορεί ο κινηματογράφος να είναι «πολιτική» τέχνη κατά βάθος, όμως ο κινηματογράφος του Γκοντάρ αναρωτιέμαι αν ήταν κάτι άλλο από «πολιτικός». Τον θαυμάζαμε γιατί αναποδογύριζε τον κόσμο μας. Ακόμη και την Μπριζίτ Μπαρντό μπόρεσε να εντάξει στο δικό του σύμπαν.
91 ετών ο Γκοντάρ; Είναι δυνατόν; Με κάτι τέτοια καταλαβαίνεις πως γερνάς. Στη δεκαετία του ’70 δεν υπήρχε περίπτωση να περάσει καλοκαίρι χωρίς να δω τον «Τρελό Πιερό» ή το «Με κομμένη την ανάσα» ή το «Αλφαβίλ». Ο Γκοντάρ ήταν κάτι παραπάνω από σκηνοθέτης. Ηταν ο απολογητής της γενιάς μου. Η τύχη του έργου του σηματοδοτεί και την τύχη της γενιάς μου, των επιθυμιών της, των ιδεών της. Θέλαμε να τα ανατρέψουμε όλα, να φέρουμε έναν κόσμο που θα σκεφτόταν με τον δικό του τρόπο, θα έφτιαχνε τις δικές του αξίες, θα επινοούσε εκ νέου ακόμη και τον έρωτα. Χρόνος ανίκατε μάχαν. Ο Γκοντάρ ξεκίνησε από κριτικός κινηματογράφου και σήμερα το έργο του φοβούμαι πολύ ότι απευθύνεται μόνο στους κριτικούς. Είναι η ιστορία της ανατρεπτικής πρωτοπορίας. Η υστεροφημία του αναφέρεται περισσότερο σε αυτά που ανέτρεψε παρά σε αυτά που μας πρότεινε. Αν σήμερα αμφισβητούμε συλλήβδην τις αξίες του δυτικού πολιτισμού, αυτό το οφείλουμε, εν μέρει, και σε ιδιοφυΐες σαν αυτή του Γκοντάρ. Πέτυχαν στην αποδόμηση, όμως απέτυχαν στην αναδόμηση. Δεν μας άφησαν έργα. Μας κληροδότησαν μια νοοτροπία αμφισβήτησης. Ομως η ζωή χρειάζεται έργα για να συνεχίσει τον δρόμο της.