«Μια κλινική εντατικής θεραπείας δεν είναι ένας αναπνευστήρας και ένα μόνιτορ. Πρέπει να παρέχεται η νοσηλευτική φροντίδα που απαιτείται για να έχεις πραγματικά μια κλίνη ΜΕΘ», μου έλεγε τον Νοέμβριο του 2021 ο Γαβριήλ Ταχτατζόγλου, αναπληρωτής προϊστάμενος στη ΜΕΘ του νοσοκομείου «Παπαγεωργίου». «Εχει δαπανηθεί πολύς χρόνος για συζητήσεις σχετικά με τις κλίνες, ενώ το θέμα είναι να υπάρχει εξειδικευμένο προσωπικό», συμπλήρωνε την ίδια χρονική περίοδο ο Ιωάννης Κιουμής, καθηγητής Πνευμονολογίας και Λοιμωξιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Σε εκείνο το πανδημικό κύμα αρκετά νοσοκομεία σε διάφορες περιοχές της χώρας πιέζονταν ξανά, ορισμένα σε σημείο ασφυξίας. Υπήρχαν γιατροί οι οποίοι είχαν νοσήσει, αλλά κατά την εκδήλωση των πρώτων συμπτωμάτων, μέχρι να βγουν και τα αποτελέσματα του μοριακού ελέγχου, δεν ήταν σίγουροι εάν ήταν όντως άρρωστοι με COVID-19 ή υπέρμετρα εξουθενωμένοι από τον φόρτο εργασίας. Αναισθησιολόγοι σε νοσοκομεία της περιφέρειας έκαναν έως και δέκα εφημερίες τον μήνα για να καλύψουν τις αυξανόμενες ανάγκες. «Τριάντα δύο ώρες συνεχούς δουλειάς, το απόγευμα κενό, την επόμενη ημέρα ξανά στο νοσοκομείο και τη μεθεπόμενη ξανά 32 ώρες εργασίας σερί», με αυτά τα λόγια περιέγραφε στην «Κ» παθολόγος μια εργασιακή της εβδομάδα.
«Τα νοσοκομεία έχουν φτιαχτεί για ειρήνη, όχι για πόλεμο», μου έλεγε το φθινόπωρο του 2021 παθολόγος στον Βόλο. Η πανδημία της COVID-19, όμως, είχε βρει το Εθνικό Σύστημα Υγείας ήδη βαθιά τραυματισμένο. Τα διαχρονικά προβλήματα ήταν γνωστά και χιλιοειπωμένα. Η εργασιακή φυγή επιστημόνων στο εξωτερικό και η υποστελέχωση είχαν αφήσει το αποτύπωμά τους. Παρά τις δυσκολίες, συχνά λειτουργώντας καθ’ υπέρβασιν των ορίων τους, τα μέλη του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού στάθηκαν δίπλα στους ασθενείς όπως μπορούσαν, έσωσαν ζωές.
Ωστόσο, αντί για ουσιαστική θωράκιση και υποστήριξη στο έργο τους εισέπραξαν αρχικά «χειροκροτήματα» ή, σε άλλες περιπτώσεις, δωρεές σε υλικό οι οποίες δεν συνοδεύονταν παράλληλα από αντίστοιχη άμεση ενίσχυση με εξειδικευμένο προσωπικό.
Η πρόσφατη επικαιροποιημένη μελέτη του Θεόδωρου Λύτρα, επίκουρου καθηγητή Δημόσιας Υγείας στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, αναδεικνύει ξανά (έπειτα από την προηγούμενη σχετική μελέτη Τσιόδρα – Λύτρα) τις γεωγραφικές ανισότητες στο επίπεδο περίθαλψης ανάλογα και με την πίεση που δέχεται το σύστημα υγείας. Ο κίνδυνος θανάτου των διασωληνωμένων ασθενών στα νοσοκομεία της επαρχίας διαπιστώθηκε ότι ήταν μεγαλύτερος σε σχέση με αυτά της Αθήνας.
Αυτά τα στοιχεία, αντί να γίνουν αντικείμενο κομματικών διαξιφισμών, θα έπρεπε να αποτελέσουν βάση προβληματισμού και γόνιμου διαλόγου. Η πανδημία ανέδειξε την αξία των ανθρώπων στα δημόσια νοσοκομεία, την αδιαμφισβήτητη σημασία του ρόλου τους, αλλά παράλληλα αποκάλυψε ή φώτισε εκ νέου και τις ελλείψεις του ΕΣΥ. Μετά το πέρασμα του τυφώνα, ακόμη και αν το σπίτι σου στάθηκε όρθιο, οφείλεις να εντοπίσεις και να επισκευάσεις τις φθορές του, αλλιώς θα κινδυνεύσει να γκρεμιστεί στο επόμενο μπουρίνι.