Η σύνοδος Ε.Ε. – ∆υτικών Βαλκανίων, που διεξήχθη στα Τίρανα, έστειλε ένα μήνυμα προοπτικής στις χώρες της περιοχής οι οποίες σε μεγάλο βαθμό σημειώνουν πρόοδο, όπως τους ζητείται, αλλά το σκηνικό σε ό,τι αφορά την ένταξή τους παραμένει θολό.
Παρατηρείται υπερβολική καθυστέρηση στο χρονοδιάγραμμα, αν αναλογιστεί κανείς ότι αφετηρία για να αναδειχθεί το όραμα και να τεθούν οι βάσεις της διαδικασίας προσέγγισης των Δυτικών Βαλκανίων με την Ε.Ε. υπήρξε η σύνοδος της Θεσσαλονίκης, το 2003.
Ως απόρροια του πολέμου στην Ουκρανία οι Βρυξέλλες αποδίδουν πλέον αυξημένη γεωπολιτική σημασία στη σύσφιγξη των δεσμών με τα Δυτικά Βαλκάνια. Είναι ενδεικτικό πως ήταν η πρώτη φορά που μια σύνοδος κορυφής διεξήχθη σε χώρα υποψήφια για ένταξη.
Στο πλαίσιο αυτό η Αθήνα διαδραματίζει τον ηγετικό ρόλο που της αναλογεί, υποστηρίζοντας ενεργά την ενσωμάτωση όλων των χωρών της περιοχής στην Ενωση, ενώ ταυτόχρονα καθίσταται όλο και περισσότερο μέρος των λύσεων αντί των προβλημάτων, όπως συνέβαινε συχνά στο παρελθόν.
Θυμάμαι τη δεκαετία του ’90 τον Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ να παραπονείται ότι η Ελλάδα του ζητούσε συχνά να παρεμβαίνει για να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα που είχε με όλους σχεδόν τους γείτονές της, από την Αλβανία και την ΠΓΔΜ, μέχρι τη Βουλγαρία και την Τουρκία.
Το σημερινό σκηνικό είναι πολύ διαφορετικό. Οι πρόσφατες συμφωνίες οριοθέτησης ΑΟΖ της Ελλάδας με την Ιταλία και με την Αίγυπτο –οι οποίες βασίζονται στο Δίκαιο της Θάλασσας και έγιναν σε πνεύμα καλής γειτονίας, κάτι που επιτρέπει σε όλες τις πλευρές να επιδείξουν την απαιτούμενη ευελιξία για να καταλήξουν σε αμοιβαία επωφελείς λύσεις– είναι ενδεικτικές όχι μόνο προθέσεων αλλά και πράξεων.
Μετά τη συμφωνία των Πρεσπών οι σχέσεις με τη Βόρεια Μακεδονία βρίσκονται σε θετική τροχιά. Το ίδιο συμβαίνει και με τη Βουλγαρία, ιδίως καθώς οι ενεργειακές συνέργειες μέσω της κατασκευής του αγωγού IBG, φέρνουν τις δύο χώρες ακόμη πιο κοντά.
Με την Αλβανία, διαφαίνονται προοπτικές για να προχωρήσει η διαδικασία οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών, η οποία φυσικά θα κριθεί όταν λάβει την τελική της μορφή. Μια κατ’ αρχήν συμφωνία για την παραπομπή του θέματος στο Διεθνές Δικαστήριο συζητήθηκε εκτενώς τόσο μεταξύ των δύο πρωθυπουργών στο περιθώριο της προχθεσινής συνόδου κορυφής στα Τίρανα, όσο και κατά την επίσκεψη της υπουργού Εξωτερικών της γειτονικής χώρας στην Αθήνα, την περασμένη εβδομάδα.
Με τα Βαλκάνια να παραμένουν μια περιοχή όπου η συνήθης αστάθεια προσφέρει πρόσφορο έδαφος για εξωγενείς επιρροές, όλων των ειδών και από πολλές πλευρές, η Ελλάδα δείχνει με τις πράξεις της ότι προωθεί την ομαλοποίηση σχέσεων και την εξεύρεση νομικά ορθών λύσεων.
Τα παραπάνω είναι εφικτά όταν οι εμπλεκόμενοι αποδέχονται ως πυξίδα το Διεθνές Δίκαιο και συνεργάζονται σε πνεύμα καλής γειτονίας, αντί να εκτοξεύουν απειλές και να επιδεικνύουν αποσταθεροποιητική συμπεριφορά.