Η Ελλάδα δεν έχει εύκολους γείτονες. Ή τουλάχιστον αυτό προβλέπει το εθνικό δόγμα του αναδελφισμού. Αλλά η καλή γειτονία θέλει δύο. Και στο δικό της μέρος, στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν, η Ελλάδα παρασυρόταν από τα παρωχημένα σύνδρομα των γειτόνων της, αντί να τους καθοδηγεί με υπόδειγμα το δικό της δυτικό πεπρωμένο.
Δεν αναγνωριζόταν πάντοτε ομόφωνα στο εσωτερικό ότι το εθνικό συμφέρον ταυτίζεται με την αποβαλκανοποίηση των Βαλκανίων – με την απαλλαγή τους από τους αλυτρωτισμούς και τους αιματηρούς μεγαλοϊδεατισμούς του εικοστού αιώνα και τη μετατροπή τους σε «κανονικό» μέρος της Ευρώπης. Σήμερα όμως η ελληνική συμβολή στον ευρωπαϊκό προσανατολισμό (όπως λέγεται ευφημιστικά η αποβαλκανοποίηση) των γειτόνων μπορεί πλέον να θεωρείται κεκτημένο της εξωτερικής πολιτικής.
Βλέποντας κανείς τη σύνοδο των Τιράνων –με τους Ευρωπαίους ηγέτες να παρακολουθούν όρθιοι και αμήχανοι το φολκλορικό θέαμα που τους είχε ετοιμάσει ο Ράμα– θα διακινδύνευε την υπερβολή ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική για την Αλβανία εκφράζει περισσότερο τις προσδοκίες της πλειοψηφίας των Αλβανών, απ’ ό,τι η εξωτερική πολιτική των Τιράνων. Η αλβανική κοινωνία –το δυναμικότερο κομμάτι της οποίας εδώ και τρεις δεκαετίες έχει διασπαρεί στην ευρωπαϊκή Δύση– φαίνεται να είναι πιο αποφασιστικά προσανατολισμένη προς ένα ευρωπαϊκό μέλλον, απ’ ό,τι η ηγεσία της· απ’ ό,τι ο επαμφοτερίζων πρωθυπουργός με τις παρδαλές γραβάτες που δίνει συχνά την εντύπωση ότι έλκεται εξίσου από την Τουρκία.
Η χρήση της ελληνικής ισχύος στα Βαλκάνια.
Οι εθνικισμοί δεν εξαφανίζονται μόνο με διπλωματικές αβρότητες. Δεν αρκεί ο συμβολισμός της διενέργειας μιας ευρωπαϊκής συνόδου στην πρωτεύουσα ενός κράτους που μέχρι πρόσφατα λογιζόταν failed state, για να το ρυμουλκήσει προς την Ευρώπη. Ισως γι’ αυτό –για να μην τροφοδοτήσει καχυποψίες, που θα παρέβλαπταν τους απτούς διπλωματικούς της στόχους– η ελληνική πλευρά αξιοποίησε τη μετεωρολογική συγκυρία για να αναβάλει την πρωθυπουργική επίσκεψη στη μειονότητα. Ο στόχος της σύναψης συνυποσχετικού με τα Τίρανα για προσφυγή στη Χάγη –που θα είναι ένα ακόμη ειρηνικό προηγούμενο διευθέτησης των θαλασσίων ζωνών– έχει προτεραιότητα έναντι της συμβολικής αξίας που θα είχε η επίσκεψη Μητσοτάκη.
Εχει νόημα να φέρεσαι εσύ διπλωματικά, όταν η άλλη πλευρά δηλώνει με όλους τους τρόπους ότι είναι ανεπίδεκτη συνεννόησης; Οταν δηλητηριάζει το κλίμα ακόμη και με εντελώς αχρείαστες προσβολές – όπως αυτή που εκσφενδόνισε ο Ράμα για το πώς μπήκε η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Ενωση;
Εχει πάντως νόημα να μην ακολουθείς τον άστατο ρυθμό μιας ηγεσίας που κινείται σε άλλο ρεύμα χρόνου – σε άλλη ιστορική «ηλικία». Η ελληνική ισχύς δεν πρέπει να σπαταλιέται (μόνο) στις εντυπώσεις. Δεν θέλουμε μια δεύτερη μικρή Λιβύη στα βόρεια σύνορά μας. Ο ευρωπαϊκός δρόμος μπορεί να μοιάζει ατελείωτος. Αλλά δεν έχουμε καλύτερο.