«1942. Ο πόλεμος συνεχίζεται. Σήμερον το πρωί –1ην του έτους– μόλις εξύπνησα έτρεξα ν’ ανοίξω το παράθυρον και όταν το άνοιξα είδον εν εξαιρετικόν θέαμα: ως φαίνεται κατά την διάρκειαν της νυκτός έπιπτε, και πίπτει ήδη, άφθονος χιών διότι όλη η επιφάνεια της γης είναι σκεπασμένη με χιόνι πάχους 15-20 εκ.».
Πριν από 81 Πρωτοχρονιές η πρωτεύουσα ξύπνησε στα λευκά, διαβάζουμε στο νέο βιβλίο του Νίκου Βατόπουλου «Ενα παιδί μεγαλώνει στην Αθήνα, 1934-1944» (εκδ. Μεταίχμιο), μέσα από την ημερολογιακή καταγραφή του πατέρα του. Είναι συναρπαστικό να συνθέτεις τα σκόρπια κομμάτια του παζλ της μετεωρολογικής ιστορίας της πόλης μέσα από κάθε πιθανή και απίθανη πηγή. Η λογοτεχνία μάς έχει δώσει πολλές, αναπάντεχες χαρές, όπως φυσικά και τα ημερολόγια και οι εφημερίδες. Ενα σχετικά πρόσφατο παράδειγμα (2014) ήταν το μυθιστόρημα του Δημήτρη Φύσσα «Ο κηπουρός και ο καιροσκόπος» (εκδόσεις Εστία)· στη μία από τις δύο παράλληλες αφηγήσεις πρωταγωνιστεί ο νεαρός μετεωρολόγος Χάρης Χωματάς, που παραμονές του πολέμου αποφασίζει να μελετήσει συστηματικά το κλίμα της Αθήνας. Ο Χωματάς ήταν συγγραφική μεταφορά ενός υπαρκτού προσώπου, του Βασίλη Σακαλή, το επιστημονικό σύγγραμμα του οποίου με τίτλο «Συμβολή εις το κλίμα της πόλεως. Συμβολή εις την μικροκλιματικήν έρευναν των Αθηνών και γενικώς των Μεγαλουπόλεων» ο Δημήτρης Φύσσας είχε ανακαλύψει σε παλαιοβιβλιοπωλείο…
Με το θερμόμετρο να αγγίζει κατά τόπους τους 17 βαθμούς, ετοιμαζόμαστε φέτος για μια ανοιξιάτικη Πρωτοχρονιά. Συζητάω για αυτόν τον ασυνήθιστα θερμό Δεκέμβριο με τον διευθυντή ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Κώστα Λαγουβάρδο. Αλλά πριν μπούμε στα τωρινά θέλω να μάθω πότε ήταν η τελευταία Πρωτοχρονιά που ξυπνήσαμε με χιόνια στην Αθήνα. «Είχε χιονίσει στις 31 Δεκεμβρίου του 1991», μου λέει, και πραγματικά θυμάμαι εκείνον τον πολύ κρύο χειμώνα που η πρωτεύουσα κατέγραψε διψήφιο αριθμό ημερών με χιονόπτωση. Κι εγώ, παιδί ακόμη, δεν θα ξεχάσω την Πρωτοχρονιά του 1983, επιστρέφοντας από το ρεβεγιόν, να διασχίζουμε μαγεμένοι μια πάλλευκη Αθήνα. Ο Κώστας Λαγουβάρδος μού λέει ότι οι σχετικά υψηλές θερμοκρασίες των ημερών δεν είναι κάτι ασυνήθιστο για την περιοχή μας. «Δεν μιλάμε για κάτι ακραίο, αυτό που κάνει εντύπωση είναι η διάρκεια του φαινομένου». Και προσθέτει: «Αυτός ο Δεκέμβριος θα είναι ένας από τους πιο θερμούς στην ιστορία μας. Οι αποκλίσεις της μέγιστης θερμοκρασίας θα είναι κατά μέσον όρο της τάξεως των 2,5 βαθμών από τη μέση τιμή της δεκαετίας 2010-2019 και η συγκεκριμένη δεκαετία ήταν ήδη μια ζεστή δεκαετία», υπογραμμίζει. Ολα αυτά τα δυσοίωνα δεν σημαίνουν υποχρεωτικά ότι έχουμε μπροστά μας έναν ήπιο χειμώνα. Εξάλλου και πέρυσι κάναμε αλλαγή χρονιάς με παρόμοιες θερμοκρασίες και το τελευταίο δεκαήμερο του Γενάρη μάς περίμενε στη γωνία η «Ελπίδα».
