Ολοι έχουμε αναρωτηθεί από περιέργεια τι απέγινε ο Ξέρξης Α΄ μετά το 480 π.Χ. Κατέρρευσε ο Μεγάλος Βασιλιάς. Κλονίστηκε ανεπιστρεπτί και η ψυχική του υγεία όταν αμέσως μετά εισέπραξε τα πολεμικά ανακοινωθέντα από τα μέτωπα των Πλαταιών και της Μυκάλης. Ευτύχησε πάντως πριν δολοφονηθεί από τον πιο έμπιστο αυλικό του να εξολοθρεύσει σφετεριστές – πρωτίστως συγγενείς του.
Ο εξοστρακισμός (οστρακισμός) θεσπίστηκε από τον μεταρρυθμιστή Κλεισθένη ως μέτρο ενίσχυσης της λαϊκής κυριαρχίας, ωστόσο στην εφαρμογή της η πρακτική αναγραφής σε όστρακα (ουδεμία σχέση με τα νηστίσιμα αφροδισιακά θαλασσινά) ονομάτων αυτών που διά γυμνού οφθαλμού προσβλήθηκαν από επικίνδυνη αλαζονεία είτε κρίθηκαν διαισθητικά ως ύποπτοι δολιοφθοράς του πολιτεύματος, κηλιδώθηκε. Εγινε πεδίο σκληρού αρχαίου ροκ, ίντριγκας και συκοφαντιών, τυχάρπαστων συμμαχιών, ξεκαθαρίσματος προσωπικών λογαριασμών αλλά και –κάθεστε;– χρηματισμών.
Και όχι μόνον – το παρακάτω ενδεικτικό περιστατικό πιστοποιεί ο Πλούταρχος. Ενας αγράμματος, παρακάλεσε κάποιον άγνωστό του να γράψει στο όστρακο το όνομα του ανεπιθύμητου. «Καλέ μου άνθρωπε, τι σου έφταιξε ο Αριστείδης;» ρώτησε ατάραχος ο κάποιος, γράφοντας αυτό που του ζητήθηκε. «Μου τη δίνει ν’ ακούω παντού και συνέχεια Δίκαιο να τον ανεβάζουν και Δίκαιο να τον κατεβάζουν» ήταν η απάντηση (σε μαλλιαρή μετάφραση) που έλαβε ο Αριστείδης μη αποκαλύπτοντας την ταυτότητά του στον συμπολίτη. Ναι, εξορίστηκε.
Επιφανέστερος άνδρας Αθηναίος από όσους υπέστησαν εξοστρακισμό ήταν ο σωτήρας Θεμιστοκλής –βασικός αυτουργός της κατρακύλας του Ξέρξη Α΄– ο οποίος μετά τη Σαλαμίνα έγινε πόλος έλξης φθόνου εντός και εκτός τειχών. Κατηγορήθηκε (αναπόδεικτα) ότι μαζί με τον Σπαρτιάτη βασιλιά Παυσανία (αποδεδειγμένα) εξύφαιναν εγκάρδια συνεννόηση με τους Πέρσες.
Υστερα από πικρή περιπλάνηση σε ελληνικές πόλεις, ο επικηρυγμένος πολιτικός και στρατηγός βρέθηκε πολύ μακριά, προσκυνώντας (με ανεπαίσθητη έπαρση είναι αλήθεια) τον νέο Μεγάλο Βασιλιά Αρταξέρξη Α΄. Εντυπωσιάστηκε ο Πέρσης από το υψηλό φρόνημα του Ελληνα, παρακάμπτοντας εισηγήσεις παρακοιμώμενων για συνοπτική διαχείρισή του.
Ανοιξε σοφή αγκαλιά φιλοξενίας ξέροντας ότι ένας πρώην εχθρός μπορεί να αποδειχθεί πιο χρήσιμος από κατά συνθήκην φίλους. Ισως και να προσμέτρησε ευγνώμων παρά το πένθος του ότι ο ξενόφερτος του άνοιξε μία ώρα αρχύτερα τον δρόμο προς τον θρόνο. Κι ευχήθηκε «μακάρι οι Ελληνες να διώχνουν τους καλύτερούς τους».
Ετσι διόρισε τον Θεμιστοκλή σατράπη στη Μαγνησία του Μαιάνδρου, περιοχή της Μικράς Ασίας, δύο βήματα από τα παράλια, απέναντι από τα νησιά του Αιγαίου. Εκεί, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, ο Θεμιστοκλής εξεμέτρησε εν ειρήνη το ζην. Η εκδοχή του Πλούταρχου σαφώς πιο πατριωτική: Αυτοκτόνησε, αρνούμενος να αναλάβει δράση ως στόλαρχος των Περσών κατά του Αθηναίου Κίμωνα.