Πριν από δεκαετίες, κυρίως μεταξύ 1948 και 1975, γύρω στα 4.000 Ελληνόπουλα εστάλησαν από βρεφοκομεία, ή από γονείς που αδυνατούσαν να τα μεγαλώσουν, στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ολλανδία και σε άλλες χώρες για υιοθεσία. Τα ίδια, προφανώς, δεν ρωτήθηκαν αν ήθελαν να φύγουν και να χάσουν την ελληνική υπηκοότητά τους. Ούτε γνώριζαν οτιδήποτε για τις συνθήκες της αποστολής τους. Πολλά δόθηκαν σε οικογένειες που δεν είχαν ελληνική ρίζα, έτσι αποκόπηκαν όχι μόνο από τη γενέθλια χώρα αλλά και από την παράδοση, την ταυτότητά τους. Μόνο τα τελευταία χρόνια τα μεμονωμένα «χαμένα παιδιά» άρχισαν να ανακαλύπτουν ότι ήταν πρωταγωνιστές σε ένα άγνωστο, αλλά σπαρακτικό επεισόδιο της Ιστορίας των Ελλήνων μετά τον Εμφύλιο και στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου. Τώρα, κάποια από αυτά θέλουν να κλείσουν τον κύκλο με την αποκατάσταση της ελληνικής υπηκοότητάς τους, έστω στο τέλος της ζωής τους. Θα έλεγε κανείς ότι η Ελλάδα θα τους αγκάλιαζε με τη στοργή που στερήθηκαν όταν γεννήθηκαν. Κι όμως βρίσκουν συνεχώς εμπόδια και απογοήτευση.
«Εχω εγκαταλείψει την προσπάθεια. Με πονάει πολύ να συνεχίσω. Ράγισε η καρδιά μου πολλές φορές», είπε η Αλέξα Μάρος σε δημόσια συζήτηση στο Διαδίκτυο πριν από λίγες ημέρες. «Αίσθημα αυτοσυντήρησης απαιτεί να εγκαταλείψω την προσπάθεια. Δεν τα καταφέρνω μόνη μου». Από το 2016 που άρχισε σοβαρή προσπάθεια να ξαναποκτήσει την ελληνική υπηκοότητα έχει ξοδέψει χιλιάδες δολάρια σε δικηγόρους και διαδικασίες. «Εχυσα πολλά δάκρυα στην πορεία, αισθάνθηκα απόρριψη πάλι», συνέχισε. «Οταν ήμουν 8 χρόνων ρώτησα: “Ημουν τόσο ανάξια για αγάπη που έπρεπε να με εξαγάγουν;”. Η αίσθηση απώλειας μπορεί να σε κυριεύσει. Και το πένθος επιμένει πάντα». Η Ρόμπιν Μπεντέλ, που το 2007 ανακάλυψε τους Ελληνες συγγενείς της, πρόσθεσε: «Θέλω απλώς να μπορώ να πάω στην Ελλάδα χωρίς ημερομηνία επιστροφής εάν το θελήσω», είπε.
Η τέλεια μεταφορά της ευθυνοφοβίας, της αδιαφορίας και της ευρηματικότητας στην επινόηση εμποδίων που χαρακτηρίζει σε μεγάλο βαθμό τις δημόσιες υπηρεσίες μας.
Γύρω στους 700 από τους χιλιάδες που έφυγαν μωρά ενδιαφέρονται να μάθουν περισσότερα για τους εαυτούς τους πριν από την υιοθεσία τους και να αποκτήσουν πάλι την ελληνική υπηκοότητα. Από τους περίπου 3.200 που υιοθετήθηκαν στις ΗΠΑ και περίπου 600 στην Ολλανδία, κάποιοι έχουν πεθάνει, άλλοι δεν γνωρίζουν για τα δίκτυα επικοινωνίας που αναπτύχθηκαν τα τελευταία χρόνια, ενώ άλλοι θα έχουν αποκοπεί εντελώς από το ελληνικό παρελθόν τους. Ο αριθμός αυτών που ζητούν την επανασύνδεση με την Ελλάδα δεν θα έπρεπε να φοβίζει τους υπευθύνους, που ακόμη εμποδίζουν την πρόσβασή τους στα προσωπικά τους αρχεία, που αποτρέπουν την περαιτέρω έρευνα και που δεν προωθούν το αίτημα για την ελληνική υπηκοότητα. Τα εμπόδια είναι αδικαιολόγητα, είτε επιστρατεύονται δήθεν ευαισθησίες για «προσωπικά δεδομένα» (τα δεδομένα είναι προσωπικά γι’ αυτούς που τα ζητούν), είτε λείπουν κάποια έγγραφα. Υπηρεσίες που οι ίδιες κακοδιαχειρίστηκαν τα αρχεία τους, και που στερούν ανθρώπους από τα αρχεία που τους αφορούν, απαιτούν πλήρη στοιχεία και έγγραφα από αυτούς. Είναι η τέλεια μεταφορά της μικροπρέπειας, της ευθυνοφοβίας, της αδιαφορίας και της ευρηματικότητας στην επινόηση εμποδίων που χαρακτηρίζει σε μεγάλο βαθμό τις δημόσιες υπηρεσίες μας.
Ο πολυπόθητος νόστος μερικών εκατοντάδων ανθρώπων που αγαπούν την Ελλάδα και την ελληνική ταυτότητά τους μπορεί να μοιάζει μικρή, προσωπική υπόθεση. «Ασήμαντη», καθώς η Ελλάδα πάντα βρίσκεται αντιμέτωπη με «πολύ σοβαρότερα» προβλήματα, θα έλεγαν κάποιοι. Ομως, εάν οι άνθρωποι με εξουσία –πολλή ή λίγη– επιδίωκαν να πράξουν το σωστό σε κάθε περίπτωση, τότε όχι μόνο αυτή η αδικία θα είχε αποκατασταθεί, αλλά η Ελλάδα θα ήταν αυτή που όλοι θέλουμε.