Διαβάζουμε για τοξικό κλίμα. Στη μεταπολιτευτική Ελλάδα, όμως, δεν υπήρξαν εκλογές που να μη διεξήχθησαν σε τοξικό κλίμα. Ισως το κομματικό μας σύστημα αλλάξει όταν η τοξικότητα μετατραπεί σε πολιτική αντιπαράθεση. Μέχρι τότε θα έχουμε να συζητάμε. Και αυτές οι εκλογές, όμως, είναι εκλογές βουλευτών από τους οποίους επιλέγεται ο πρωθυπουργός. Βεβαίως, όποιος έχει πρόταση για πρωθυπουργό υπερέχει αυτού που δεν έχει. Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ απαντούν στο ποιος θέλουν να είναι. Το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ απαντάει στο ποιος δεν θα είναι. Και αυτό είναι πρόβλημα γι’ αυτό. Είναι σωστή η αναφορά του κ. Νίκου Ανδρουλάκη ότι για να μπορέσει να απαντήσει αν θα συνεργαστεί και με ποιον, πρέπει πρώτα να γνωρίζει τη δύναμή του. Πώς όμως λέει «όχι» στον κ. Μητσοτάκη και τον κ. Τσίπρα, όσο ακόμη δεν ξέρει τη δική τους δύναμη; Δηλαδή αν ένα από τα δύο μεγαλύτερα κόμματα βρίσκεται στα όρια της αυτοδυναμίας, θα ισχύει το ούτε-ούτε;
Ενα ούτε-ούτε, που δεν μπορεί να κρύψει ότι αλλού είναι το πρόβλημα του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, που καταφεύγει σε τέτοιες κοινοτοπίες, γιατί αν και έχει σοβαρές επιμέρους προτάσεις, δεν έχει ιδεολογικοπολιτικό κέντρο βάρους, πέρα από κάτι αυτοαναφορικά περί σοσιαλδημοκρατίας. Για να μην το ρωτούν όμως μόνο με ποιον θα πάει, αλλά και ποιο είναι, θα έπρεπε να απαντάει στο αν είναι με την επίπεδη ή την προοδευτική φορολογία, με το νεοφιλελεύθερο δίχτυ ασφαλείας και τα κουπόνια του ή με το κοινωνικό κράτος παροχής κοινωνικών υπηρεσιών, μόνο με τις ιδιωτικές ή και με τις δημόσιες επενδύσεις, με την προτεραιότητα στα ελλείμματα ή στα έσοδα, με το χρηματοπιστωτικό ή με το επενδυτικό κεφάλαιο, με τους εισοδηματίες ή τον κόσμο της εργασίας. Με αυτά θα άλλαζε την ατζέντα.
Τα Τέμπη άλλαξαν τα πάντα. Οι εκλογολόγοι μετρούν και δεν τους βγαίνει κυβέρνηση δύο κομμάτων ούτε και στις δεύτερες εκλογές. Αν οι εκλογές δεν αναδείξουν κυβέρνηση ενός ή δύο κομμάτων, η εναλλακτική θα είναι κυβέρνηση των τριών πρώτων κομμάτων. Τότε μόνο θα μπορούσαμε να μιλάμε για τρίτο πολιτικό πρόσωπο για πρωθυπουργό. Για πρόσωπο που θα συνδυάζει τεχνοκρατική επάρκεια, επιστημονική γνώση και πολιτική εμπειρία. Πέρυσι είχα υποστηρίξει τον σχηματισμό τρικομματικής κυβέρνησης, μπροστά στον κίνδυνο ακυβερνησίας. Τότε η ιδέα φάνηκε παράταιρη. Τώρα μετά τα Τέμπη γίνεται όλο και πιο επίκαιρη. Αυτή η λύση είναι ο μοναδικός δρόμος νομιμοποίησης του ΣΥΡΙΖΑ ως συστημικής δύναμης, αποφυγής του διλήμματος με ποιον θα πάει το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ και εξόδου της χώρας από τον κίνδυνο ακυβερνησίας. Στον υπαρκτό φόβο μήπως έτσι δυναμώσει η Ακροδεξιά, η απάντηση είναι μία: εξαρτάται από το τι θα κάνει αυτή η κυβέρνηση. Αν εφαρμόσει γνωστές συνταγές στήριξης του μεγάλου πλούτου, τότε είτε με τρία είτε με δεκατρία κόμματα ο κίνδυνος είναι όντως υπαρκτός. Αν όμως στηρίξει τον κόσμο της εργασίας, ο κίνδυνος θα εξουδετερωθεί.
* Ο κ. Γιώργος Σιακαντάρης είναι δρ Κοινωνιολογίας.
