Πριν από περίπου 30 χρόνια, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, οι ιδέες περί «ελεύθερης αγοράς» και των μαγικών ικανοτήτων της αποκτούσαν σχεδόν καταθλιπτική κυριαρχία. Το αφήγημα έλεγε ότι η αγορά απαλλαγμένη από «ρυθμίσεις» (κατ’ ουσίαν οι δυνάμεις του κεφαλαίου απαλλαγμένες από την κοινωνία), προωθώντας τον ελεύθερο ανταγωνισμό και ανοίγοντας τον δρόμο στην καινοτομία παντού, θα έφερνε την ευημερία και τη φιλελεύθερη δημοκρατία παντού στον κόσμο. Ηταν «το τέλος της Ιστορίας» (1989). Σήμερα, 30 χρόνια μετά: Η παγκόσμια οικονομία εισέρχεται στη χειρότερη 5ετία των τελευταίων 30 ετών, ίσως μάλιστα χαθεί μια ολόκληρη 10ετία – είπαν προχθές δύο παγκόσμιοι οργανισμοί υπεράνω υποψίας, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα.
Η παγκόσμια οικονομία εισέρχεται σε μια 5ετία που φαντάζει η χειρότερη που έχει δει η ανθρωπότητα εδώ και περίπου 30 χρόνια, από τα 90s – προβλέπει η διευθύντρια του ΔΝΤ, Κρ. Γκεοργκίεβα. Κι αν δεν υπάρξουν αλλαγές στην ουσία των πολιτικών που ασκούνται και στις προτεραιότητες (κάτι που με τα σημερινά δεδομένα θα ισοδυναμούσε ίσως με κάποιο θαύμα…), γίνεται ορατό το ενδεχόμενο όλος ο κόσμος (και όχι μόνο κάποια τμήματά του, όπως έχει συμβεί σε προηγούμενες εποχές…) να χάσει μια ολόκληρη 10ετία – εκτιμά ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Ντ. Μάλπας.
Εμείς στην Ελλάδα μάθαμε τι σημαίνει μια χαμένη 10ετία – αν και η μνήμη μας είναι κάπως βραχεία. Αλλά τι σημαίνει να χαθεί μια 10ετία για όλο τον κόσμο; Σύμφωνα με τη νωπή μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας «Falling Long-Term Growth Prospects», σημαίνει μεταξύ άλλων ότι: α) Ο στόχος περιορισμού της φτώχειας στο 3% του παγκόσμιου πληθυσμού μέχρι το 2030 δεν θα πιαστεί – πρακτικά έχει ήδη καταστεί ανέφικτος. β) Η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης κινδυνεύει να καταστεί, επίσης, ανέφικτη. γ) Οι μειώσεις του ρυθμού αύξησης της απασχόλησης και του εισοδήματος μισθωτής εργασίας θα τροφοδοτήσουν κοινωνικές εντάσεις/συγκρούσεις. Και (δ) κρίσεις χρέους θα δοκιμάσουν τις φτωχότερες χώρες του κόσμου – αλλά και τους δανειστές τους.
Τριάντα χρόνια μετά το «τέλος της Ιστορίας», τα αδιέξοδα κυκλώνουν την παγκόσμια οικονομία.
Αύριο, λίγες εκατοντάδες μέτρα από τον Λευκό Οίκο, σε βαρύ κλίμα αρχίζει η εαρινή σύνοδος του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, μια εβδομάδα συζητήσεων για την παγκόσμια οικονομία. Τη σύνοδο θα ανοίξει μια συζήτηση της διευθύντριας του ΔΝΤ Κρ. Γκεοργκίεβα και του απερχόμενου προέδρου της Π.Τ., Ντ. Μάλπας. Η πρώτη δεν κρύβει τις ανησυχίες της μήπως επεκταθεί η χρηματοπιστωτική αστάθεια – πέραν των γνωστών τραπεζών στις ΗΠΑ και την Ελβετία. Ο δεύτερος επίμονα αναδεικνύει τον κίνδυνο ενός φαινομένου που ήρθε από τα παλιά, τη 10ετία του 1970, αλλά ίσως με νέες διαστάσεις, βάθος και μακροπρόθεσμες συνέπειες: του στασιμοπληθωρισμού.
Το σκηνικό είναι βαρύ: Ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι συνέπειές του σε οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό επίπεδο – η ενίσχυση του αυταρχισμού στην καρδιά της Ευρώπης. Ο γεωπολιτικός κατακερματισμός σε μπλοκ μεγάλων δυνάμεων με σφαίρες επιρροής, που εμποδίζει τον διεθνή συντονισμό. Ενας επίμονος πληθωρισμός – εν πολλοίς πληθωρισμός κερδών. Η πιο αυστηρή νομισματική πολιτική που έχει ασκηθεί διεθνώς εδώ και μια 40ετία, που επιχειρεί να σκοτώσει τον πληθωρισμό, αλλά ρισκάρει να σύρει στην ύφεση τις οικονομίες. Η παγκόσμια οικονομία φαίνεται να εισέρχεται συγχρονισμένα σε μια πολύ δύσκολη περίοδο, που αρχίζει με ένα σχετικά δύσκολο 2023. Δεν θα έβλαπτε να τα θυμόμαστε αυτά σε κάποιο, ίσως, διάλειμμα της –κατά τα λοιπά– όμορφης προεκλογικής παραζάλης μας.