Η διαρκής επικαιρότητα που προκαλεί η Ακρόπολη των Αθηνών φαίνεται πως είναι συνυφασμένη με την ιδρυτική ιδέα της ελληνικής πρωτεύουσας. Tα έργα αποκατάστασης των τελευταίων δεκαετιών αποτελούν κορύφωση μιας μακράς διαδικασίας συμβίωσης του μνημείου με τη νέα πόλη, μια διαδικασία όχι πάντα ακύμαντη αλλά σε κάθε περίπτωση κομβική για να καταλάβουμε το γιατί γεννήθηκε η νέα Αθήνα στη δεκαετία του 1830.
Η Ακρόπολη είναι για όλους τους Ελληνες μια σταθερά, ασχέτως του ποσοστού του πληθυσμού που έχει επισκεφθεί το μνημείο. Αυτό ζει, επιδρά και καθορίζει μια κοινή συνείδηση ταυτότητας μακριά από προσωπικά βιώματα. Είναι ιδρυτική συνθήκη.
Δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς τη σχέση της Ακρόπολης με την Αθήνα πριν γεννηθεί η «Αθήνα» όπως την ξέρουμε. Δύσκολο δηλαδή να φανταστεί κανείς μια καθημερινή εμπειρία στην Αθήνα του μακρινού παρελθόντος υπό τη σκιά της Ακροπόλεως με το σύνολο των φραγκικών καταλοίπων και των τουρκικών μαχαλάδων μια μέρα, π.χ. του 1605 (πριν δηλαδή από την καταστροφή που επέφερε στον Παρθενώνα ο Μοροζίνι) ή του 1805 όταν οι νεωτερικές ιδέες στην Ευρώπη σταδιακά διαχέονταν. Είναι όμως απλούστερο να φανταστούμε την Αθήνα του 1896 με τους Ολυμπιακούς Αγώνες (και χωρίς πλέον τον φράγκικο πύργο στην Ακρόπολη) ή την Αθήνα του 1912 ή του 1922 μέσα από διηγήσεις που μεταλαμπάδευσαν τη ζώσα μνήμη.
Είναι όμως η Ακρόπολη ταυτόσημη με την Αθήνα και την Παλαιά Ελλάδα ή με το σύνολο του ελληνισμού, διαχρονικά και σε όλες τις γεωγραφικές συντεταγμένες; Η εθνική συνείδηση του νέου ελληνικού κράτους γύρω από την κραταιά εικόνα, τη συμβολική ισχύ και το διεθνές εκτόπισμα της Ακρόπολης αποτελεί ίσως ένα από τα πιο κομβικά κλειδιά κατανόησης του ψυχισμού που καλλιεργήθηκε τον 19ο αιώνα και που παραμένει σε ισχύ με όλες τις φυσιολογικές αποχρώσεις του χρόνου και των συλλογικών προσλήψεων.
Η αντίδραση του Χανς Κρίστιαν Αντερσεν που ατενίζει εκστατικός την Ακρόπολη στο ταξίδι του στην Ελλάδα συμπυκνώνει ίσως εν πολλοίς τη διαχρονική γοητεία της Αθήνας αλλά και το διεθνές brand της Ελλάδας, ένα από τα ισχυρότερα στον κόσμο. Γι’ αυτό, η Ακρόπολη εξάπτει πάθη, εθνικά αισθήματα, ακτιβισμούς, αψιμαχίες. Είναι μέτρο επιτυχίας, μειονεξίας, μεγαλείου και αυτοαμφισβήτησης. Η σκιά της απελευθερώνει. Η σκιά της βαραίνει.
