Στις μέρες μας επικρατεί η συζήτηση για τη σημαντικότητα της τεχνητής νοημοσύνης και της επεξεργασίας πληροφοριών. Ολα αυτά τα συστήματα νοητικής επεξεργασίας αφορούν διαδικασίες έξω από τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Η εκθετική όμως πρόοδος επιστημών όπως η νευροβιολογία, τα νέα βιοϋλικά, η νανοβιοτεχνολογία, η εμβιομηχανική του νευρικού ιστού, η νευροφυσιολογία έχουν δώσει τα τελευταία χρόνια τη δυνατότητα παρέμβασης στη νοητική λειτουργία του ανθρώπου όχι in silico, όχι ως διαδικασία εξομοίωσης εκτός του ανθρώπινου εγκεφάλου, αλλά με παρεμβάσεις στον ίδιο τον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Τρισδιάστατες μικροσυσκευές που φιλοξενούν ανθρώπινα νευρικά βλαστικά κύτταρα που είναι σε θέση να διαφοροποιηθούν βιολογικά, να μετατραπούν δηλαδή σε οποιοδήποτε είδος ανθρώπινου νευρώνα ή υποστηρικτικού κυττάρου του νευρώνα όπως τα αστροκύτταρα ή τα γλοιακά κύτταρα του ανθρώπινου εγκεφάλου, βρίσκονται σε πειραματισμό για τη μεταφορά τους, τη μεταμόσχευσή τους στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Ο στόχος της μεταμόσχευσης είναι η επιδιόρθωση τραυματικών ή λειτουργικών βλαβών του ανθρώπινου νευρικού συστήματος. Ασθένειες όπως η παράλυση μετά από τραύμα του νωτιαίου μυελού ή μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο, οι νευροεκφυλιστικές νόσοι όπως το Πάρκινσον ή η άνοια τύπου Αλτσχάιμερ, η απώλεια της όρασης από τον τραυματισμό του οπτικού νεύρου βρίσκονται στο στόχαστρο των σύγχρονων νευροφαρμακολόγων με νέα φάρμακα που δεν είναι πλέον μόρια, αλλά νανομικροσυσκευές μεταφοράς φυσιολογικού νευρικού ιστού στον πάσχοντα ανθρώπινο εγκέφαλο. Μια νέα θεραπευτική προσέγγιση των νόσων του ανθρώπινου εγκεφάλου αφορά επίσης την ενσωμάτωση εν τω βάθει του μικροηλεκτροδίων που θα διασυνδέονται με χιλιάδες νευρώνες του και θα μεταφέρουν νευροφυσιολογικά σήματα, πολλά εκ των οποίων θα ελέγχονται εκτός του ανθρώπινου εγκεφάλου μέσω υπολογιστικών συστημάτων και διασυνδεδεμένων φορητών μικροσυσκευών. Η φυσική ηλεκτρονική διασύνδεση του ανθρώπινου εγκεφάλου μέσω μικροηλεκτροδίων με εξωγενή υπολογιστικά συστήματα, η καταγραφή των ηλεκτροφυσιολογικών σημάτων του στα υπολογιστικά συστήματα, η μετέπειτα επεξεργασία τους και η μεταφορά τους στον ίδιο ή σε άλλον εγκέφαλο αποτελούν πεδίο έντονης επιστημονικής έρευνας τα τελευταία χρόνια. Τέλος, νανορομποτικές συσκευές θα μεταφέρουν στο εγγύς μέλλον φάρμακα και χημικά μηνύματα στον ανθρώπινο εγκέφαλο για τη θεραπεία νόσων του ανθρώπινου νευρικού συστήματος.
Εμείς που εργαζόμαστε καθημερινά πάνω σε αυτές τις τεχνολογίες προβληματιζόμαστε για την επίπτωση που μπορεί να έχουν μακροχρόνια στην ανθρώπινη συμπεριφορά και στη νοητική λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου. Η επιστημονική κοινότητα, συνεπαρμένη από αυτές τις κατακλυσμιαίες τεχνολογικές εξελίξεις, δεν προβληματίζεται επαρκώς για τις μελλοντικές επιπτώσεις της εκπληκτικής αυτής τεχνολογίας στη νοητική φύση του ανθρώπου και στον έλεγχο της λειτουργίας αυτού καθαυτού του ανθρώπινου εγκεφάλου και όχι μόνο της εξωτερικής εξομοίωσης της λειτουργίας του, όπως η τεχνητή νοημοσύνη ή η μηχανική μάθηση. Η επιστήμη μας, η κοινωνία μας χρειάζεται περισσότερο από ποτέ να προβληματιστεί για τη βιοηθική διάσταση των αδιανόητων πριν από λίγα χρόνια σύγχρονων νευροεπιστημονικών τεχνολογιών.
Ο κ. Αχιλλέας Γραβάνης είναι καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης.
