Στις εκλογές του 2019, σύμφωνα με το κοινό exit poll, ένας στους δέκα ψηφοφόρους αποφάσισε τι κόμμα θα ψηφίσει την τελευταία ημέρα και 8% την τελευταία εβδομάδα, δηλαδή περισσότεροι από ένα εκατομμύριο πολίτες (18%) στο σύνολο των 5.769.644 που πήγαν στις κάλπες, κατέληξαν λίγο πριν περάσουν πίσω από το παραβάν.
Τα αντίστοιχα ποσοστά στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015, εποχής μεγαλύτερης ρευστότητας και αστάθειας, ήταν 17% και 13%, δηλαδή το 30%, περίπου 1,6 εκατ. πολίτες (σε σύνολο 5.431.850) ήταν ψηφοφόροι των τελευταίων ημερών, ωρών ή λεπτών.
Η παρορμητική ψήφος, αυτή δηλαδή που αποφασίζεται χωρίς πολλή σκέψη και εδραιωμένες αντιλήψεις, ωφελεί κυρίως τα μικρότερα κόμματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2019 περισσότεροι ήταν οι ψηφοφόροι του ΜέΡΑ25 που το επέλεξαν την τελευταία εβδομάδα ή την Κυριακή, παρά εκείνοι που το είχαν από καιρό αγκαλιάσει. Το 2015 αυτό συνέβη σε ακόμη μεγαλύτερη έκταση με τους Ανεξάρτητους Ελληνες και την Ενωση Κεντρώων, και έτσι μπορεί βάσιμα να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι η εν θερμώ ψήφος έχει συχνά χαρακτηριστικά ανισυστημικότητας και τυφλής διαμαρτυρίας.
Λογικό είναι να υποθέσει κάποιος ότι από τους 430.000 νέους ψηφοφόρους (17-21 χρόνων) που θα ασκήσουν για πρώτη φορά το δικαίωμα του «εκλέγειν» στις 21 Μαΐου οι περισσότεροι δεν παρακολουθούν την εξέλιξη της προεκλογικής αντιπαράθεσης, δεν έχουν ψυχικό δεσμό με κάποιο κόμμα και επομένως, εφόσον δεν ακολουθήσουν τη «γραμμή» των γονιών ή το αντίθετό της, και εφόσον δεν απέχουν, θα κάνουν την επιλογή τους στα τελευταία μέτρα του δρόμου προς την κάλπη.
Με αυτά τα δεδομένα και με τη βεβαιότητα ότι η πολιτική αμφιθυμία διαρκώς και δικαιολογημένα μεγαλώνει, είναι απολύτως κατανοητό γιατί οι εταιρείες δημοσκοπήσεων δεν μπορούν να προβλέψουν με μεγάλη ακρίβεια το εκλογικό αποτέλεσμα.
Ο σημαντικότερος λόγος για την παταγώδη αποτυχία τους στο δημοψήφισμα του 2015 είναι ότι το ποτάμι του θυμού φούσκωσε τις τελευταίες ημέρες και η εκβολή του στην κάλπη δεν ήταν από πριν ορατή.
Το φαινόμενο δεν είναι εθνικό, είναι παγκόσμιο και απασχολεί έντονα την πολιτική επιστήμη και τους επαγγελματίες της εκλογικής ανάλυσης.
Το να περνάει κανείς από μια τέτοια διαπίστωση στην αμφισβήτηση της εγκυρότητας των μετρήσεων για λόγους κομματικής ιδιοτέλειας είναι αντιεπιστημονικό και βαθιά συμπλεγματικό.
Ο ΣΥΡΙΖΑ κάνει ένα παλιό του λάθος, να τα βάζει με τον αγγελιαφόρο επειδή δεν του αρέσει το μήνυμα, και επειδή αυτό του είναι πιο εύκολο από το να το διαβάσει και να το καταλάβει.
Οπως συνήθως συνέβαινε στα σαλούν του Φαρ Ουέστ, ο πιανίστας κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί ενώ γύρω του ακούγεται ο ήχος των όπλων.
Η κ. Αγγελική Σπανού είναι δημοσιογράφος, συγγραφέας.